Bệnh trầm cảm sau sinh là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị kịp thời

Trầm cảm sau sinh là gì?

Trầm cảm sau sinh là một tình trạng tâm lý cũng như thể chất mà phụ nữ có thể gặp sau khi sinh con, gây ra những rối loạn cảm xúc và thay đổi trong hành vi. Các triệu chứng thường bao gồm suy nghĩ tiêu cực, sự mệt mỏi, cáu gắt, buồn chán và lo lắng về nhiều khía cạnh của cuộc sống.

Mặc dù bất kỳ người mẹ nào cũng có thể gặp phải rối loạn này, nhưng nó thường xảy ra nhiều nhất đối với phụ nữ lần đầu trải qua quá trình sinh con và thường phát triển trong vòng một năm sau khi sinh. Các thống kê cho thấy, khoảng 10-20% phụ nữ sau sinh trải qua các rối loạn tâm lý và trầm cảm. Trong số đó, có 15% trường hợp trầm cảm xuất hiện trong 3 tháng đầu sau sinh và 15-25% xảy ra trong năm đầu tiên sau khi sinh.

Trầm cảm có thể ở mức độ nhẹ, vừa hoặc nặng, có thể tự giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời, có những trường hợp trầm cảm nặng có thể dẫn đến mất tự chủ của người mẹ, tỏ ra bất cẩn đến mức tổn thương bản thân hay thậm chí thực hiện hành động tự tử, gây nguy hiểm đến tính mạng của cả mẹ và con.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh trầm cảm sau sinh

Biểu hiện trầm cảm sau sinh ở phụ nữ

Phụ nữ mắc bệnh trầm cảm sau sinh thường khó nhận biết cho đến khi họ bắt đầu thể hiện các biểu hiện hành vi và cảm xúc tiêu cực, ảnh hưởng đến sức khỏe của chính họ.

Gia đình có phụ nữ mới sinh cần lưu ý những dấu hiệu khởi phát trầm cảm sau đây:

• Thay đổi cảm xúc, tâm trạng chán nản, bồn chồn và ủ rũ.
• Khóc nhiều hơn bình thường.
• Ít nói chuyện, tránh xa gia đình và bạn bè.
• Thiếu hứng thú ăn hoặc ăn nhiều hơn thường.
• Gặp khó khăn trong việc ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
• Mệt mỏi vượt quá mức.
• Suy nghĩ, hành động và phản ứng chậm chạp hoặc lặp đi lặp lại.
• Thiếu sự hứng thú hoặc niềm vui đối với các hoạt động mà trước đây thường thích.
• Dễ cáu gắt, khó chịu và tức giận.
• Cảm thấy lo lắng rằng không đủ tốt để trở thành một người mẹ tốt.
• Thiếu sự quan tâm hoặc kết nối với em bé, hoặc có cảm giác em bé không phải con mình.
• Sự suy giảm về trí nhớ, khả năng tập trung hoặc ra quyết định.
• Suy nghĩ về tổn thương bản thân hoặc em bé.
• Có suy nghĩ thường xuyên về cái chết hoặc tự tử…

Các loại trầm cảm sau sinh phổ biến thường gặp

Trầm cảm sau sinh gây ra những hậu quả gì? Có nguy hiểm không?

Nhiều người vẫn cho rằng, trầm cảm là một bệnh lý không mấy nguy hiểm và thường bỏ qua vấn đề điều trị. Trên thực tế, bệnh trầm cảm nói chung và trầm cảm sau sinh ở phụ nữ càng nguy hiểm hơn những gì chúng ta tưởng. Một số hậu quả có thể kể đến như:

• Trạng thái mệt mỏi liên tục của người mẹ ảnh hưởng xấu đến khả năng chăm sóc con cái.
• Người mẹ mắc trầm cảm nặng thường suy nghĩ về cái chết. Do đó, nguy cơ tự tử là cao để tìm sự giải thoát cho chính mình.
• Người mẹ có trầm cảm có thể không thể yêu thương con và cho rằng đứa bé chính là nguyên nhân gây ra mọi buồn bã và khó khăn. Vì vậy, họ có nguy cơ đe dọa tính mạng của con mình.
• Bệnh trầm cảm có thể trở thành một tình trạng mãn tính nếu không được điều trị kịp thời.
• Em bé có mẹ mắc trầm cảm phải đối mặt với những nguy cơ như phát triển ngôn ngữ và vận động chậm, giao tiếp kém, dễ kích động và hạn chế trong việc thích nghi với môi trường xung quanh.

Những đối tượng dễ mắc bệnh trầm cảm sau khi sinh

• Người có tiền sử bị trầm cảm sau sinh, nguy cơ lặp lại lên đến 50%. Nếu đã từng trải qua trầm cảm ngoài thai kỳ, nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh là 25%. Nếu ngừng sử dụng thuốc chống trầm cảm trong thời kỳ mang thai, tỷ lệ trầm cảm lên đến 68%, trong khi tiếp tục sử dụng thuốc, tỷ lệ này là 25%.
• Độ tuổi dưới 18 cũng là một yếu tố tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
• Trải qua các sự kiện gây căng thẳng trong thời gian gần đây như bệnh tật, hiếm muộn hoặc thất nghiệp cũng làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
• Thiếu sự giúp đỡ, sự đồng cảm và chia sẻ từ người thân, đặc biệt là người chồng, là một yếu tố quan trọng khác.
• Mâu thuẫn trong mối quan hệ vợ chồng hoặc mâu thuẫn với mẹ chồng cũng đóng vai trò trong tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
• Thai kỳ không mong muốn và các biến chứng thai kỳ như thai chết lưu, sảy thai cũng có thể góp phần tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh.
• Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến cả người cha và con cái, dù tỷ lệ mắc trầm cảm thường cao hơn ở người mẹ, nhưng vẫn có khả năng xảy ra ở người cha.

Cách điều trị giúp vượt qua trầm cảm sau sinh

Điều trị trầm cảm sau sinh có thể mang lại kết quả tốt nếu được tiến hành sớm. Chuyên gia sức khỏe tâm lý là người có thể giúp mẹ sau sinh tìm ra phương pháp điều trị trầm cảm phù hợp nhất. Dưới đây là một số phương pháp thường được áp dụng:

Tư vấn tâm lý

Người mẹ trầm cảm sau sinh có thể tham gia cuộc trò chuyện riêng với một chuyên gia sức khỏe tâm thần hoặc nhà tâm lý học. Các bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp liệu pháp hành vi nhận thức, giúp người bệnh nhận ra và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực và hành vi không tốt; hoặc liệu pháp tương tác, giúp những người xung quanh hiểu và hỗ trợ việc điều trị một cách hiệu quả.

Phụ nữ trầm cảm nhẹ có thể được tư vấn điều trị. Trong những trường hợp nặng hơn, có thể cần sử dụng thuốc chống trầm cảm kết hợp với tư vấn.

Hỗ trợ từ gia đình và bạn bè

Trong quá trình điều trị trầm cảm sau sinh, sự động viên và hỗ trợ từ gia đình và bạn bè rất quan trọng. Họ cần hiểu rằng bệnh này chỉ là tạm thời và cùng chia sẻ, đồng cảm với cảm xúc và sở thích của người mẹ. Sự giúp đỡ từ gia đình đóng vai trò cực kỳ quan trọng, sẽ giúp người bị trầm cảm được phục hồi nhanh chóng.

Vai trò của người mẹ

Bên cạnh các phương pháp điều trị và sự chia sẻ với người thân, vai trò của chính người mẹ là rất quan trọng trong quá trình phục hồi. Người mẹ đang trải qua trầm cảm cần tin tưởng và kiên nhẫn vào khả năng cải thiện tình trạng của mình.

Hãy lắng nghe cơ thể của bạn, đừng quá lo lắng về đau đớn và mệt mỏi, vì đó là những trạng thái mà các bà mẹ sau sinh thường trải qua. Thậm chí, mệt mỏi có thể làm tình trạng trầm cảm trở nên nặng hơn. Đồng thời, hãy lắng nghe cảm xúc của mình, thư giãn và thực hiện những hoạt động mà bạn yêu thích.

Hãy chăm sóc sức khỏe của bản thân bằng cách ăn uống điều độ, bổ sung trái cây và rau xanh hàng ngày.

Điều trị bằng thuốc

Khi mẹ nghĩ rằng mình bị trầm cảm sau sinh, thì việc quan trọng là tư vấn với bác sĩ càng sớm càng tốt.

Hãy cố gắng thông báo đầy đủ về tất cả các triệu chứng gây khó chịu, điều này sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh. Thông thường, thuốc được kê toa bao gồm thuốc an thần hoặc thuốc chống trầm cảm. Thuốc chống trầm cảm có tác dụng ức chế hoạt động của não và điều chỉnh tâm trạng.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm cần được xem xét và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Nếu thuốc không mang lại hiệu quả hoặc gây khó chịu, nên đến bác sĩ để thay đổi thuốc hoặc điều chỉnh liều dùng. Nếu thuốc phù hợp với bạn, hãy tránh việc rút ngắn thời gian điều trị, vì trầm cảm cần một quá trình điều trị kéo dài để phục hồi hoàn toàn. Nếu sau khi ngừng sử dụng thuốc, các triệu chứng tái phát, đừng nản lòng mà hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn thêm.

Phòng ngừa bệnh trầm cảm sau sinh

Phòng ngừa bệnh trầm cảm sau sinh đặc biệt quan trọng đối với những người có tiền sử trầm cảm hoặc đã và đang mắc chứng trầm cảm sau sinh.

Chăm sóc ngay từ khi mang thai

Đối với phụ nữ bình thường, việc chú trọng và chăm sóc sức khỏe tâm lý cũng như dinh dưỡng từ khi mang thai là rất quan trọng. Phụ nữ mang thai nên tự tham gia vào những hoạt động tích cực như đi bộ, vận động nhẹ, nghe nhạc, tham gia các hoạt động nghệ thuật hoặc tìm hiểu kinh nghiệm của những người đã từng trải qua thai kỳ để giữ cho tâm trạng luôn ổn định và vui vẻ.

Với phụ nữ có tiền sử trầm cảm hoặc có dấu hiệu thì nên tìm đến chuyên gia tâm lý để nhận được sự hỗ trợ. Trong những trường hợp nghiêm trọng, khuyến nghị sử dụng thuốc chống trầm cảm phù hợp với phụ nữ mang thai.

Sau khi sinh

Sau khi sinh, bác sĩ có thể khuyến nghị kiểm tra sớm để phát hiện các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm sau sinh. Việc phát hiện sớm cho phép bắt đầu điều trị kịp thời. Nếu bạn có tiền sử trầm cảm sau sinh, bác sĩ có thể đề xuất điều trị chống trầm cảm hoặc liệu pháp tâm lý ngay sau khi sinh.

Phụ nữ sau khi sinh cần tuân thủ chế độ sinh hoạt phù hợp:

• Duy trì một lối sống lành mạnh bao gồm việc thực hiện các hoạt động thể chất như: Đi dạo cùng với bé hàng ngày, đảm bảo có đủ thời gian nghỉ ngơi, ăn thực phẩm lành mạnh và tránh uống rượu.
• Không áp lực bản thân phải làm tất cả mọi việc, hãy điều chỉnh kỳ vọng của bản thân, không cố gắng hoàn thành mọi thứ một cách hoàn hảo, chỉ làm những gì bạn có thể.
• Dành thời gian cho chính mình: Nếu bạn cảm thấy quá tải và áp lực xã hội, hãy dành thời gian để chăm sóc bản thân. Mặc đồ đẹp, ra khỏi nhà và thăm bạn bè hoặc thực hiện những hoạt động nhỏ khác. Hãy dành thời gian riêng với người bạn đời.
• Tránh cô lập bản thân: Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn với chồng, gia đình và bạn bè. Hỏi ý kiến và trò chuyện với các bà mẹ khác về những trải nghiệm của họ. Xoá bỏ sự cô đơn để giúp bạn hòa mình trở lại với cuộc sống.
• Yêu cầu sự giúp đỡ: Hãy mở lòng và yêu cầu sự giúp đỡ từ người thân. Nếu ai đó có thể chăm sóc bé để bạn được nghỉ ngơi, hãy chấp nhận đề nghị đó. Bạn có thể tận hưởng giấc ngủ, thư giãn một chút hoặc dành thời gian gặp gỡ bạn bè và uống cà phê.

Vậy điều trị và chữa bệnh trầm cảm sau sinh ở đâu tốt tphcm?

Đội ngũ bác sĩ 

• Bác sĩ CKI  Nguyễn Thùy Ngoan với hơn 35 năm kinh nghiệm trong việc điều trị bệnh trầm cảm bệnh bằng Đông y. Bác sĩ từng công tác tại Bệnh viện Đa khoa Nguyễn Đình Chiểu chuyên khoa y học cổ truyền với vị trí Trưởng khoa.
• Bác sĩ CKI Huỳnh Thị Nhung với hơn 30 năm kinh nghiệm trong việc tư vấn và điều trị các vấn đề về thần kinh – tâm lý, đặc biệt là bệnh trầm cảm.

Thông tin liên hệ

• Cơ sở 1: 286/7 Tô Hiến Thành, P15, Quận 10, TP.HCM (Kế bên Siêu Thị Big C)
• Cơ sở 2: 15 Trần Thị Nghỉ, Phường 7, Quận Gò Vấp, TP.HCM (thuộc khu Cityland Center Hills)
• Số điện thoại: 0286 286 0111
• Giờ làm việc: 7h30 – 19h30 các ngày trong tuần
• Website:  https://ccrd.org.vn