Đau khớp gối ở người già là một bệnh lý phổ biến hiện nay. Nếu không được điều trị đúng và kịp thời, có thể gây ra những biến chứng khó lường. Vậy nguyên nhân gây ra đau khớp gối là gì? Triệu chứng của bệnh như thế nào? Bài thuốc đông y trị đau khớp gối ở người già có phải cách điều trị tốt? Mời bạn đọc hãy tham khảo thông tin chi tiết dưới đây.
Xem Thêm:
khớp gối kêu lục cục khi co duỗi không đau có nguy hiểm không
Tham khảo 8 bệnh viện, phòng khám xương khớp tốt nhất TP.HCM bạn nên biết
Tìm hiểu chung về bệnh đau khớp gối ở người già
Khớp gối là phần kết hợp giữa ba trục xương quan trọng: xương đùi, xương bánh chè và xương chày. Nhiệm vụ chính của khớp gối chính là mang trọng lượng toàn bộ cơ thể và hỗ trợ cho các hoạt động di chuyển cũng như đi lại. Do hoạt động thường xuyên, khớp gối dễ bị chấn thương, đặc biệt là tình trạng viêm đau đầu gối thường xảy ra nhiều nhất ở người già.
Theo thời gian, khi già đi, phần sụn trong khớp gối bị bào mòn, mất đi sự mịn màng và bề mặt xương trở nên không còn được bảo vệ. Khi di chuyển, sự ma sát gia tăng gây đau đầu gối ở người cao tuổi.
Do đó, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh không chỉ gặp đau đầu gối kéo dài và khó chịu, mà còn có nguy cơ bị biến dạng khớp, teo cơ và thậm chí mất khả năng vận động hoàn toàn.
Nguyên nhân gây đau khớp ở người già
Khớp gối là một cơ cấu phức tạp bao gồm ba xương chính, các gân, dây chằng và sụn. Khi người cao tuổi gặp đau khớp gối, nguyên nhân thường được phân loại vào hai nhóm:
Nguyên nhân cơ học
- Chấn thương: Té ngã hoặc tai nạn giao thông có thể làm rách hoặc căng quá mức dây chằng chéo trước (liên kết giữa xương chày và xương đùi), gây ra đau đột ngột và viêm khớp gối.
- Sinh hoạt không đúng tư thế: Vận động không đúng tư thế trong sinh hoạt hàng ngày, công việc hoặc thể thao có thể dẫn đến việc trật khớp chày đùi. Điều này làm cho đầu xương khớp bị lệch khỏi vị trí bình thường, gây đau và sưng tấy.
- Dinh dưỡng không đầy đủ: Chế độ ăn thiếu canxi và Omega-3 hàng ngày sẽ dần làm cho khớp gối bị mòn và suy yếu.
- Thay đổi thời tiết: Sự thay đổi áp suất khí quyển đột ngột, từ lạnh sang nóng hoặc ngược lại, có thể gây giãn và co của gân, cơ và mô sẹo. Điều này tạo áp lực chèn ép lên khớp xương và dây thần kinh xung quanh, gây đau khớp.
- Thừa cân: Tăng cân quá nhanh là một nguyên nhân khiến người lớn tuổi gặp đau khớp gối, ngay cả trong các hoạt động thường ngày như đi bộ hoặc lên cầu thang. Áp lực lớn từ trọng lượng cơ thể tác động lên khớp gối trong trường hợp này.
- Sử dụng chất kích thích: Hút thuốc lá, uống rượu, bia và các thói quen xấu khác khi sử dụng lâu dài có thể làm yếu xương và gây khô khớp gối ở người cao tuổi.
Nguyên nhân bệnh lý
- Thoái hóa khớp gối: Khớp gối là bộ phận dễ bị thoái hóa nhất do chịu áp lực liên tục từ cơ thể, gây ra đau nhức kéo dài. Sụn khớp bị mòn dần, dịch khớp bôi trơn giảm, và xương dưới sụn thay đổi cấu trúc, hình thành các gai xương. Các gai xương này có thể va chạm với xương còn lại hoặc chèn ép vào dây thần kinh, gây đau và khó chịu. Đây là nguyên nhân chính gây đau khớp gối ở người già.
- Bệnh viêm khớp dạng thấp: Đây là một bệnh tự miễn gây viêm và đau khớp gối, thường là loại bệnh phổ biến nhất. Nếu bệnh kéo dài và không được điều trị, có thể gây tổn thương và biến dạng khớp.
- Viêm bao hoạt dịch đầu gối: Viêm bao hoạt dịch đầu gối xảy ra khi túi hoạt dịch tại khớp gối bị rách, gây viêm và có thể đi kèm với nhiễm trùng, dẫn đến đau khớp gối kéo dài ở người già.
- Viêm gân bánh chè: Sự tổn thương gân bánh chè có thể gây viêm và đau nhức quanh khớp gối.
- Gút: Gút là một bệnh lý về xương khớp gây đau đớn, đặc biệt tại các khớp ngón chân, khớp gối và khớp bàn tay. Nếu không được điều trị tốt, gút có thể gây biến dạng khớp và thậm chí làm tàn phế. Các cơn đau và viêm gút thường xảy ra khi thời tiết thay đổi, gây sưng tấy và đau nhức ở khớp gối, không chỉ ở người già mà cả ở người trẻ.
Nguyên nhân khác
- Viêm khớp mạn tính: Nguyên nhân này là do viêm khớp kéo dài, gây ra đau nhức liên tục. Đặc biệt, người bị cảm thấy đau khi đứng lên, ngồi xuống hoặc thực hiện các hoạt động mạnh. Đầu gối có thể sưng tấy và có cảm giác ấm khi chạm vào. Đau đầu gối ở người già thường xảy ra sau một thời gian dài không hoạt động, như sau khi ngủ dậy vào buổi sáng.
- Đau nhức khớp mạn tính: Đau nhức khớp gối có thể làm người bệnh cảm thấy đau âm ỉ hoặc dữ dội. Cảm giác đau đặc biệt khi thực hiện các hành động như đứng lên, ngồi xuống hoặc vận động mạnh. Đầu gối có thể sưng tấy và khi chạm vào sẽ cảm thấy nóng hơn.
Triệu chứng đau khớp gối ở người già
Trong trường hợp đau đầu gối ở người già, cảm giác đau đầu gối âm ỉ là triệu chứng phổ biến. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý đến các triệu chứng điển hình khác của đau khớp gối, bao gồm:
- Đau cơ học: Người già gặp cơn đau đầu gối sau khi vận động mạnh, và cơn đau sẽ giảm khi nghỉ ngơi.
- Sưng, nóng khớp: Viêm khớp gối làm cho vùng da xung quanh sưng tấy và có cảm giác nóng hơn. Khi chạm vào, người già sẽ cảm thấy đau đầu gối một cách dữ dội.
- Tê bì chân: Dây thần kinh bị chèn ép dẫn đến sự yếu đuối trong lực chân và khả năng di chuyển đi lại giảm.
- Tiếng lạo xạo: Người già đau đầu gối thường có sự liên kết lỏng lẻo của sụn khớp, gây ra tiếng lạo xạo khi di chuyển, đặc biệt khi leo cầu thang.
- Khớp co cứng: Buổi sáng sau khi ngủ dậy, người bệnh gặp khó khăn khi duỗi chân thẳng. Mất một thời gian để làm ấm và mát-xa chân mới có thể hoạt động bình thường.
- Biến dạng khớp: Đau khớp gối kéo dài sẽ dẫn đến biến dạng của đầu gối, khiến nó co hẹp và thay đổi hình dạng.
- Triệu chứng đi kèm: Các triệu chứng khác bao gồm da xanh xao, tái nhợt và các đường gân rõ ràng trên cẳng và bàn chân. Khi sờ vào, da luôn cảm thấy lạnh. Người bệnh cảm thấy mệt mỏi và suy nhược. Trong một số trường hợp nặng, người bệnh không thể đứng dậy và di chuyển. Nếu không được điều trị, người bệnh có thể mất khả năng di chuyển tạm thời.
Phương pháp điều trị đau khớp gối ở người già
Chữa đau khớp gối bằng vật lý trị liệu
Dưới đây là một số các phương pháp vật lý trị liệu giúp hỗ trợ cải thiện đau khớp gối, bao gồm:
- Phương pháp châm cứu có thể giúp đả thông kinh lạc và giảm đau đầu gối ở người già một cách nhanh chóng.
- Bấm huyệt là một phương pháp giúp kích thích huyệt đạo để tạo ra chất giảm đau hiệu quả.
- Sử dụng tắm bùn hoặc suối khoáng cũng có tác dụng thư giãn và giải phóng áp lực đầu gối trong trường hợp đau đầu gối ở người già, từ đó giúp tránh tình trạng viêm khớp gối hoặc nhiễm trùng khớp gối.
Điều trị bằng Tây y
Để “đối phó” với đau khớp gối, nhiều người thường lựa chọn sử dụng các loại thuốc Tây như Paracetamol (Tylenol) để giảm đau, Ibuprofen thuộc nhóm thuốc kháng viêm NSAID, thuốc kháng viêm Steroid, thuốc ức chế chọn lọc COX-2 và glucosamin sulfat.
Mặc dù những loại thuốc này có thể giúp giảm đau nhanh chóng, tác dụng của chúng chỉ là tạm thời và có thể tái phát khi ngừng sử dụng. Hơn nữa, việc sử dụng thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm đến gan và thận, do đó cần có sự chỉ định của bác sĩ và không nên tự ý sử dụng.
Bài thuốc Đông y trị đau khớp gối ở người già
Đau khớp do khí huyết hư tổn
Nguyên nhân gây đau khớp gối có thể do khí huyết hư tổn. Các triệu chứng bao gồm sưng đau ở khu vực gối, cảm giác mệt mỏi và yếu đuối ở chân tay, mặt trở nên úa vàng, cảm giác choáng váng và hồi hộp. Bên cạnh đó, lưỡi có thể có màu đỏ nhạt hoặc đỏ non, có một lớp rêu trắng mỏng và mạch chậm.
Phương pháp điều trị tốt là bổ khí huyết, ấm kinh mạch và tán phong thấp.
Có thể sử dụng bài thuốc “Đại Phòng phong thang” với các thành phần như: Xuyên khung 8g, thục địa 12g, phòng phong 6g, hoàng kỳ 12g, khương hoạt 8g, phụ tử 4g, bạch truật 12g, bạch thược 12g, đỗ trọng 12g, đảng sâm 12g, ngưu tất 12g, đương qui 12g và cam thảo 3g. Chúng được chế thành dạng nước để uống.
Đau khớp gối do hàn thấp nghẽn trệ
Nguyên nhân gây đau khớp gối có thể do hàn thấp nghẽn trệ. Các triệu chứng bao gồm sưng to và đau dữ dội ở cả hai khớp gối, gây khó khăn trong việc di chuyển. Cơ thể có cảm giác lạnh, tay chân lạnh và mặt trắng ngả màu xanh. Ngoài ra, lưỡi có thể có màu tía tối và có một lớp rêu trắng trơn, cùng với mạch trầm khẩn hoặc trầm trì.
Phương pháp điều trị hiệu quả là tán hàn ôn kinh và trừ thấp hoạt huyết. Dưới đây là hai bài thuốc được sử dụng:
- Bài thuốc 1 – “Ngũ tích tán”: Bao gồm Bạch chỉ 10g, phục linh 12g, cam thảo 4g, nhục quế 3g, đương qui 12g, bán hạ 12g, bạch thược 12g, trần bì 8g, xuyên khung 8g, chỉ xác 10g, thương truật 10g, ma hoàng 3g, hậu phác 10g, can khương 3g, cát cánh 6g. Bài thuốc này được chế thành dạng nước để uống.
- Bài thuốc 2 – “Dương hòa thang”: Gồm bạch giới tử 12g, nhục quế 3g, ma hoàng 3g, cam thảo 4g, thục địa 12g, lộc giác 8g. Cũng như bài thuốc trước, bài thuốc này cũng được chế thành dạng nước để uống.
Đau khớp do thấp độc tích đọng
Cơn đau khớp gối do thấp độc tích đọng có những biểu hiện như sưng và đau nặng ở khớp gối, cảm giác đầu u ám và cơ thể mệt mỏi, cảm giác căng trướng ở chân tay. Bệnh nhân cũng có thể gặp triệu chứng bụng đầy, buồn nôn và tiêu chảy, cùng với màu lưỡi đỏ nhạt hoặc tối nhạt, một lớp rêu lưỡi trắng nhớt và mạch trầm hoãn hoặc huyền hoạt. Nguyên nhân của cơn đau là do sự tích tụ của thấp độc.
Phương pháp điều trị hiệu quả là lợi thấp khứ phong và ích huyết giải độc. Dưới đây là bài thuốc “Ý dĩ nhân thang” được sử dụng:
Bài thuốc “Ý dĩ nhân thang”: Gồm ma hoàng 4g, đương qui 12g, bạch truật 12g, ý dĩ nhân 10g, quế chi 3g, độc hoạt 10g, phòng phong 6g, xuyên khung 8g, khương hoạt 8g, xuyên ô 3g, thảo ô 4g, sinh khương 3g. Bài thuốc này được chế thành dạng nước để uống.
Đau khớp do can thận hư tổn
Đau khớp gối do can thận hư tổn gây ra có những biểu hiện như sưng to và đau ở hai khớp gối, đau mỏi ở lưng, cơ bắp ở chi dưới co rút, và khó khăn khi di chuyển. Bệnh nhân cũng có thể gặp các triệu chứng như choáng váng, tinh thần mệt mỏi, lưỡi gầy hoặc to mập, một lớp chất lưỡi nhợt hoặc tối, một lớp rêu lưỡi trắng mỏng và mạch trầm tế không mạnh.
Phương pháp điều trị hiệu quả là bổ can thận, tăng tinh tủy và tán hàn thấp. Dưới đây là bài thuốc “Tam khí ẩm” được sử dụng:
Bài thuốc “Tam khí ẩm”: Gồm bạch thược 12g, bạch truật 12g, câu kỷ tử 12g, đỗ trọng 12g, đương quy 12g, ngưu tất 12g, nhân sâm 6g (có thể thay bằng đảng sâm 12g), phụ tử 4g, thục địa 12g và tục đoạn 12g. Bài thuốc này được chế thành dạng nước để uống.
Cách phòng ngừa và chăm sóc người già đau khớp gối như thế nào?
Để giảm thiểu sự tiến triển nghiêm trọng của đau khớp gối ở người già, chúng ta cần chú ý đến những điều sau:
- Thực hiện một chế độ ăn uống khoa học và cân đối.
- Duy trì cân nặng trong khoảng lý tưởng.
- Thường xuyên tập thể dục.
- Cố gắng duy trì hoạt động và di chuyển đúng tư thế.
- Áp dụng kỹ thuật massage và xoa bóp.
- Từ bỏ thuốc lá.
Hy vọng bài viết trên có thể chia sẻ một số những thông tin bổ ích về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị đau khớp gối ở người già. Ngoài phương pháp chữa trị bằng thuốc Tây, vật lý trị liệu thì bài thuốc đông y trị đau khớp gối ở người già cũng là một trong số cách mà bác sĩ khuyên dùng.