Bệnh lý
Hen phế quản có thể được kiểm soát nếu người bệnh nhận ra dấu hiệu cơn hen và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, không nên chủ quan vì trong một số trường hợp, cơn hen phế quản nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Dưới đây là một số thông tin về bệnh lý này cũng như cách điều trị hen mà bạn có thể tham khảo trong bài viết dưới đây.
Xem thêm
Cách chữa bệnh hen phế quản bằng Đông y an toàn, hiệu quả
Bệnh hen suyễn có nguy hiểm không? Có lây nhiễm và di truyền không ?
Bệnh hen suyễn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa
Bỏ túi 7+ kinh nghiệm và mẹo dân gian chữa bệnh hen suyễn
Top 11 bài thuốc nam chữa hen Suyễn hiệu quả
Tổng quan về bệnh hen phế quản (hen suyễn) Là Gì ?
Hen phế quản, hay còn được gọi là hen suyễn, là một bệnh lý đường hô hấp mà tình trạng viêm đường dẫn khí mạn tính là đặc điểm quan trọng. Khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích, phế quản của những người mắc bệnh này rất nhạy cảm và phản ứng mạnh mẽ, thể hiện qua những triệu chứng như khó thở, ho, khò khè và cảm giác nặng ngực.
Mức độ nghiêm trọng của cơn hen phế quản có thể khác nhau, phụ thuộc vào mức độ kích thích của các tiểu phế quản và sự đa dạng cá nhân của từng bệnh nhân. Bệnh hen phế quản thường không thể chữa trị hoàn toàn, tuy nhiên, triệu chứng của bệnh có thể được kiểm soát thông qua việc tuân thủ chế độ điều trị của bệnh nhân.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công nhận rằng các phương pháp y học phương Tây hiện tại trong điều trị hen suyễn tập trung chủ yếu vào việc kiểm soát và tạm thời giảm các cơn hen suyễn thay vì cung cấp một phương pháp chữa trị xác định. Kết quả là, rất nhiều bệnh nhân vẫn cần cấp cứu trong tình trạng nguy kịch, gây nguy hiểm đến tính mạng và tạo ra chi phí điều trị cao.
Triệu chứng bệnh hen phế quản
Người bị hen phế quản có thể trải qua một số triệu chứng nổi bật như sau:
- Khò khè khi thở: Trong khi ngủ, bạn có thể phát ra tiếng khò khè và tiếng rít khi thở. Dấu hiệu này thường chỉ có thể được nhận ra thông qua sự quan sát của người thân, bạn bè hoặc đối tác của bạn.
- Khó thở: Hơi thở của bạn trở nên ngắn hơn bình thường và bạn cần phải thở nhanh hơn để lấy đủ không khí. Thường xuyên bạn sẽ trải qua tình trạng khó thở và khi ngồi hoặc đứng lên, có thể cần phải tự đỡ ngực và thở bằng miệng để hít thêm nhiều không khí hơn.
- Ho: Đa số các bệnh liên quan đến hệ thống hô hấp đều đi kèm với triệu chứng ho. Trong trường hợp của hen phế quản, cơn ho thường xảy ra nhiều vào buổi tối và sáng sớm, thường kéo dài. Đặc biệt, cơn ho của bạn cũng sẽ gia tăng trong thời tiết khô và lạnh.
Nguyên nhân gây ra hen phế quản
Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây ra cơn hen phế quản, bao gồm:
Tác nhân gây dị ứng là nguyên nhân phổ biến thường gặp nhiều nhất như:
- Dị nguyên đường hô hấp: Bao gồm bụi nhà, phấn hoa, nấm mốc, lông động vật, khói thuốc lá, các con bọ sống trong chăn nệm và cả các chất trong công nghiệp như bụi kim loại, khói xăng dầu, hơi sơn, v.v.
- Dị nguyên thực phẩm: Bao gồm các loại hải sản (tôm, cua, cá, sò,…), trứng, thịt gà, lạc.
- Thuốc: Một số loại thuốc như aspirin, penicillin cũng có thể gây ra cơn hen phế quản.
- Tác nhân nhiễm khuẩn: Các bệnh lý nhiễm khuẩn ở đường hô hấp như viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm amidan cũng là một trong những nguyên nhân gây ra hen phế quản ở những người có cơ địa dị ứng.
Các tác nhân không gây dị ứng:
- Di truyền: Có thành viên trong gia đình bị hen phế quản.
- Yếu tố tâm lý: Tình trạng lo âu, căng thẳng, chấn thương tâm lý, v.v.
- Rối loạn tình dục.
Hen phế quản (hen suyễn) dưới góc nhìn Y học Cổ truyền
Trong Đông y, hen suyễn được cho là do sự suy yếu của ba tạng chính là Tỳ, Phế và Thận. Khi chức năng của ba tạng này suy giảm, quá trình chuyển hoá khí và thuỷ dịch trong cơ thể không điều hoà, gây ra triệu chứng hen. Do đó, trong y học Đông y, hen suyễn được chia thành ba dạng bệnh như sau:
- Hen suyễn do tạng Phế: Tạng Phế có chức năng điều hòa khí. Sự rối loạn ở tạng Phế sẽ gây ra khó thở, với các triệu chứng chính như thở nhanh, hụt hơi dễ dàng, các cơn khó thở nặng nề khi tiếp xúc với tác nhân như bụi, gió, thời tiết ẩm lạnh. Bệnh nhân cũng có thể mệt mỏi và căng thẳng.
- Hen suyễn do tạng Tỳ: Tạng Tỳ có chức năng vận chuyển và chuyển hoá thức ăn trong cơ thể. Khi mắc các tình trạng căng thẳng, lo lắng, tâm lý không ổn định, chức năng vận chuyển thuỷ dịch của tạng Tỳ sẽ bị rối loạn, dẫn đến sự tạo thành đờm. Đờm này sẽ dừng lại tại tạng Phế, gây tắc nghẽn đường hô hấp.
- Hen suyễn do tạng Thận: Tạng Thận có chức năng điều chỉnh lưu thông khí, và khi chức năng này bị rối loạn, cơ thể sẽ trở nên yếu đuối từ khi còn nhỏ. Sự suy yếu này làm cho tạng Thận không thể điều chỉnh lưu thông khí, và khí sẽ trào ngược lên đường hô hấp, gây khó thở.
Các phương pháp chẩn đoán bệnh hen phế quản
- Đánh giá triệu chứng lâm sàng: Bệnh nhân thường được đưa vào viện do các triệu chứng của cơn hen phế quản cấp.
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ dựa vào lý do nhập viện và khám lâm sàng để định hướng chẩn đoán. Các triệu chứng được thu thập sẽ giúp bác sĩ không chỉ chẩn đoán bệnh hen phế quản mà còn loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm đường hô hấp,…
- Đo chức năng hô hấp: Bệnh nhân sẽ được tiến hành đo lưu lượng đỉnh và sử dụng thuốc giãn phế quản để đánh giá chức năng hô hấp. Nếu chức năng phổi cải thiện sau khi sử dụng thuốc giãn phế quản, thì khả năng bị hen phế quản cao.
- Chẩn đoán hình ảnh: X-quang ngực hoặc CT Scan có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về tình trạng bệnh hen phế quản.
- Một số xét nghiệm khác: Các xét nghiệm như xét nghiệm Methacholin, xét nghiệm NO, xét nghiệm bạch cầu ưa acid trong đàm,… có thể hữu ích trong một số trường hợp.
Cách điều trị hen phế quản hiệu quả nhất hiện nay
Bệnh hen phế quản khó có thể chữa khỏi hoàn toàn; tuy nhiên, bằng cách tuân thủ đúng điều trị, hen phế quản có thể được kiểm soát. Việc kết hợp giữa sử dụng thuốc và không dùng thuốc là cần thiết để ngăn chặn những cơn hen phế quản cấp.
Phương pháp điều trị nội khoa
- Thuốc kiểm soát hen phế quản dài hạn: Bao gồm corticosteroid dạng hít, thuốc kích thích beta tác dụng kéo dài, thuốc hít kết hợp, leukotrien, theophylline,… Đây là phương pháp chính trong việc điều trị hen phế quản, giúp kiểm soát triệu chứng hen hàng ngày và giảm tần suất cơn hen cấp.
- Thuốc cắt cơn tác dụng nhanh: Có thể sử dụng thuốc kích thích beta tác dụng ngắn, corticosteroid uống hoặc tiêm tĩnh mạch, hoặc ipratropium,… để cải thiện ngay lập tức các triệu chứng của cơn hen phế quản cấp.
- Điều trị dị ứng có thể được áp dụng cho bệnh nhân hen phế quản dị ứng.
Biện pháp điều trị tại nhà
- Tập thể dục đều đặn, vừa phải.
- Giữ cân nặng phù hợp.
- Dinh dưỡng hợp lý, bao gồm bổ sung trái cây và rau xanh trong chế độ ăn uống.
- Tránh tiếp xúc với các yếu tố gây kích thích cơn hen như khói bụi, duy trì sạch sẽ nhà cửa và môi trường sống.
- Một số bệnh nhân sử dụng phương pháp điều trị bổ sung như châm cứu, yoga hay bổ sung vitamin,…
Sử dụng cách điều trị từ Đông y
Trong Đông y, phương pháp chữa bệnh thường dựa trên nguyên nhân gây bệnh và các triệu chứng điển hình. Mục tiêu của điều trị là giảm triệu chứng và khắc phục nguyên nhân.
Hiện nay, trong việc điều trị hen phế quản, Đông y thường kết hợp phương pháp châm cứu và các loại thảo dược trong Đông y.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh hen suyễn
Khi không được kiểm soát bằng thuốc điều trị hen suyễn, bệnh có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như mệt mỏi, ít vận động và tăng cân, tình trạng cần khám tại bệnh viện hoặc phòng cấp cứu, làm việc không hiệu quả, khó tập trung, căng thẳng, lo lắng, trầm cảm…
Ngoài ra, hen suyễn cũng có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: Viêm phổi, sảy thai, sinh non, thu hẹp vĩnh viễn ống phế quản trong phổi, ung thư phổi, suy hô hấp…
Cách phòng ngừa bệnh hen phế quản
Để phòng ngừa bệnh hen phế quản, có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh.
- Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc điều trị hen suyễn.
- Theo dõi tình trạng bệnh, nhận biết các dấu hiệu khiến bệnh trở nên nặng hơn, có thể chuẩn bị một thiết bị đo lưu lượng đỉnh.
- Hỏi ý kiến bác sĩ về việc tiêm phòng các loại vaccine để giảm nguy cơ mắc các bệnh nặng liên quan đến hen suyễn, bao gồm vaccine COVID-19, cúm, viêm phổi, zona, ho gà…
- Ngoài ra, bệnh nhân nên duy trì cân nặng hợp lý, áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, không hút thuốc, tập thể dục thường xuyên và tránh căng thẳng.
Vừa rồi là những phương pháp điều trị thường được sử dụng và mang lại hiệu quả cao trong việc điều trị hen phế quản. Tuy nhiên, nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ về bệnh, hãy đi khám bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn điều trị phù hợp.
