Rối loạn sắc tố da là gì? Nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa

Rối loạn sắc tố da là gì?

Rối loạn sắc tố da được hiểu đơn giản là hiện tượng thay đổi màu sắc da, và sự thay đổi này làm ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người bệnh. Rối loạn sắc tố da có thể được nhìn thấy qua mắt thường hoặc thiết bị đặc biệt để soi da.

Nguyên nhân của rối loạn sắc tố da là sự rối loạn trong việc sản xuất melanin, chất gây ra màu sắc da. Rối loạn này có thể dẫn đến sự tăng hoặc giảm melanin trong những vùng da cụ thể.

Sự tăng melanin gây ra sự tăng sắc tố da, trong khi sự giảm melanin dẫn đến mất màu da. Tuy rằng rối loạn sắc tố da không gây nguy hiểm, nhưng sự thay đổi màu sắc da có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến vẻ ngoài và làm mất đi sự tự tin của người bệnh.

Một số phân loại rối loạn sắc tố da thường gặp

Đối với một cơ thể khỏe mạnh, màu da của họ sẽ hoàn toàn bình thường. Còn đối với những người mắc bệnh rối loạn sắc tố da, màu da có thể sẽ tối hoặc sáng hơn so với tình trạng thông thường. Đây được gọi là tăng hoặc giảm sắc tố da.

Rối loạn tăng sắc tố da

Rối loạn sắc tố da có thể làm cho da trở nên sạm đen hơn so với bình thường. Trong một số trường hợp, tăng sắc tố da không gây hại cho sức khỏe của người bệnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng này là một triệu chứng của một bệnh lý cụ thể, nó có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ và rủi ro đối với sức khỏe.

Một số loại tăng sắc tố da có kể thể kể đến như:

• Nám: Nám là một tình trạng phổ biến do sự thay đổi nội tiết tố. Đặc biệt, phụ nữ mang thai và phụ nữ tiền mãn kinh thường gặp phải nám. Nám thường xuất hiện trên vùng da mặt và bụng, nhưng cũng có thể xảy ra trên nhiều vùng da khác trên cơ thể.
• Sạm nắng: Khi tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời mà không có biện pháp bảo vệ da hiệu quả, bạn có nguy cơ cao bị sạm nắng. Đặc biệt, các vùng da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng sẽ có những đốm sạm rõ rệt và dễ nhận biết.
• Thâm mụn: Tình trạng da bị tổn thương do mụn có thể dẫn đến tăng sắc tố hoặc thâm da.

Tình trạng tăng sắc tố da có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, sự thay đổi nội tiết tố, yếu tố di truyền và cả một số bệnh lý như xơ gan ứ mật, hemochromatosis, có thể làm da bạn trở nên đậm màu không bình thường.

Ngoài ra, một số loại thuốc và hóa chất khi sử dụng qua đường uống hoặc tiêm cũng có thể gây ra rối loạn sắc tố da và làm da bạn trở nên đậm màu hơn. Trong một số trường hợp, tình trạng tăng sắc tố có thể giảm đi khi ngừng sử dụng thuốc, nhưng cũng có những trường hợp tăng sắc tố da duy trì một cách vĩnh viễn.

Rối loạn giảm sắc tố da

Giảm sắc tố da hoặc mất sắc tố da cũng là một loại rối loạn sắc tố da phổ biến, gây khó chịu cũng như mất tự tin trong giao tiếp của người bệnh. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do giảm đáng kể lượng melanin trong cơ thể. Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:

• Bệnh bạch biến: Đây là một bệnh tự miễn gây tổn thương cho các tế bào sản xuất sắc tố da, dẫn đến xuất hiện các vùng da trắng khác biệt và dễ nhận biết, ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ.
• Bạch tạng: Bạch tạng là một bệnh trong đó enzyme sản xuất melanin bị mất, gây ra sự thiếu hụt sắc tố da. Người da trắng có nguy cơ cao mắc bệnh này. Bên cạnh da trắng bất thường, người bệnh cũng có biểu hiện tóc trắng và mắt trắng.
• Ngoài ra, còn có một số rối loạn sắc tố da phổ biến khác như lang ben, vảy nến, viêm da cơ địa dị ứng,… Những căn bệnh này đòi hỏi thời gian điều trị và phục hồi da kéo dài.

Nguyên nhân phổ biến gây rối loạn sắc tố da

Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn sắc tố da, và người bệnh cần hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp chúng ta lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây rối loạn sắc tố da:

Rối loạn nội tiết tố

• Trong thai kỳ và sau sinh, sự thay đổi lượng hormone estrogen và progesterone trong cơ thể có thể gây tăng sắc tố da. Đây là vấn đề thường gặp ở phụ nữ trên 30 tuổi.
• Trong giai đoạn tiền mãn kinh, khi cơ thể thiếu estrogen và progesterone, melanin sẽ được sản sinh nhiều hơn, gây ra các vết sạm da.

Tác động của ánh nắng mặt trời

• Ánh nắng mặt trời là một nguyên nhân gây rối loạn sắc tố da, đặc biệt là tác động của tia cực tím và tia UV.
• Khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, cơ thể sẽ sản sinh melanin để bảo vệ da khỏi tác động của ánh sáng. Tuy nhiên, khi melanin được sản sinh quá nhiều, các đốm sắc tố sẽ xuất hiện trên da, làm da không đồng màu.
• Nguy cơ cao xảy ra ở những người làm việc ngoài trời và thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
• Ngoài ra, ánh nắng mặt trời còn có thể làm tình trạng sạm nám trở nên tồi tệ hơn và có thể gây ung thư da.

Quá trình viêm da

• Quá trình viêm da có thể gây rối loạn sắc tố da và gây ra các vấn đề khác liên quan. Khi da bị tổn thương, giai đoạn viêm sẽ xảy ra khiến cơ thể sản sinh các tế bào biểu bì để phục hồi vùng da bị tổn thương.
• Trong quá trình này, melanin được sản sinh nhiều hơn, làm da trở nên tối màu ngay cả khi vết thương đã hồi phục hoàn toàn. Nếu kết hợp với việc tăng sản xuất collagen, có thể gây sẹo lồi và thâm ở vùng da tổn thương.

Rối loạn mất sắc tố da thường liên quan đến các bệnh lý trong cơ thể, bao gồm cả yếu tố di truyền. Trong trường hợp này, việc điều trị triệt thường sẽ rất khó khăn, thường chỉ có thể kiểm soát sự phát triển của bệnh một phần.

Phương pháp điều trị rối loạn sắc tố da

Tùy theo từng trường hợp rối loạn sắc tố da và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm:

Các phương pháp điều trị tăng sắc tố da 

• Điều chỉnh cân bằng nội tiết tố: Nếu sự thay đổi nội tiết tố gây sự sạm màu da, việc điều chỉnh và cân bằng nội tiết tố là cách điều trị căn bệnh gốc rễ và mang lại hiệu quả lâu dài. Điều này có thể bao gồm điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học và phù hợp, đặc biệt là bổ sung thực phẩm giàu chất béo omega-3, rau và trái cây vào thực đơn. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng viên uống nội tiết tố theo hướng dẫn.
• Sử dụng sản phẩm chuyên trị da có tác dụng ức chế một số loại enzyme để hạn chế sự sản sinh sắc tố da quá mức. Tuy nhiên, việc lựa chọn sản phẩm cần dựa trên hướng dẫn của bác sĩ và tránh sử dụng các sản phẩm không chất lượng hoặc không phù hợp với làn da của bạn.
• Sử dụng thuốc uống để ức chế sự sản sinh quá mức sắc tố da, nhưng chỉ sử dụng loại thuốc được kê đơn bởi bác sĩ. Tránh tự ý mua thuốc để tránh rủi ro không đáng có.
• Điều trị tăng sắc tố da bằng laser: Công nghệ laser có thể phá hủy sắc tố da. Tuy nhiên, việc thực hiện phải đúng cách để tránh gây tổn thương da, nên chọn những cơ sở y tế uy tín để thực hiện điều trị này.
• Sử dụng liệu pháp ánh sáng để điều trị tăng sắc tố melanin: Phương pháp này sử dụng ánh sáng có cường độ mạnh để cân bằng sắc tố da.

Phương pháp điều trị giảm sắc tố da

Việc điều trị giảm sắc tố da do bệnh bạch biến hoặc bạch tạng vẫn chưa có thuốc điều trị cụ thể. Tuy nhiên, để cải thiện vấn đề thẩm mỹ, bệnh nhân có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Sử dụng mỹ phẩm để che đi các khuyết điểm trên da, giúp làn da trở nên đều màu hơn.
• Sử dụng thuốc chứa corticosteroid hoặc thực hiện liệu pháp ánh sáng để kiểm soát bệnh và đạt hiệu quả tốt hơn trong việc điều trị.

Bằng cách áp dụng những phương pháp này, bệnh nhân có thể giảm thiểu tình trạng giảm sắc tố da và cải thiện vấn đề thẩm mỹ. Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để lựa chọn phương pháp phù hợp và đảm bảo an toàn.

Cách phòng ngừa rối loạn sắc tố da

Để phòng ngừa rối loạn sắc tố da, người bệnh cần lưu ý những điều sau đây:

• Luôn thoa kem chống nắng và bảo vệ da mỗi khi ra ngoài để bảo vệ làn da khỏi tác động của ánh nắng mặt trời.
• Khi sử dụng mỹ phẩm, hãy chọn những sản phẩm chất lượng và phù hợp với loại da của bạn, để tránh tác động tiêu cực lên sắc tố da.
• Nếu bạn định sử dụng các loại thuốc để tăng hoặc giảm sắc tố melanin, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia để được hướng dẫn đúng cách sử dụng và giám sát.
• Nếu bạn đang sử dụng thuốc điều trị và gặp phải tình trạng tăng hoặc giảm sắc tố da, hãy liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn cách xử lý.
• Tránh căng thẳng kéo dài để giảm nguy cơ tăng sắc tố da vượt quá mức. Hãy tìm hiểu và áp dụng các phương pháp giảm căng thẳng, như tập yoga, thực hành kỹ năng quản lý stress, và tạo ra một lối sống cân bằng.

Bằng cách tuân thủ những nguyên tắc này, bạn có thể giảm nguy cơ rối loạn sắc tố da và bảo vệ làn da khỏi những tác động tiêu cực từ môi trường và yếu tố nội tiết.

Tóm lại, các trường hợp rối loạn sắc tố da không thể điều trị bằng phương pháp thông thường, thì việc thăm khám là cần thiết. Thay vì tự ti và bất an, hãy chủ động liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để nhận được sự hỗ trợ cũng như tư vấn phù hợp.