Bệnh lý
Hiện tại, châm cứu đang được xem xét là một trong những phương pháp hiệu quả đối với việc phục hồi chức năng cho người mắc tai biến mạch máu não. Với sự gia tăng đáng kể trong tỷ lệ người mắc đột quỵ trong những năm gần đây, việc áp dụng phương pháp châm cứu để giúp bệnh nhân trở lại cuộc sống bình thường trở nên càng quan trọng hơn. Để có cái nhìn chi tiết hơn về phương pháp châm cứu sau tai biến mạch máu não, hãy tiếp tục đọc bài viết dưới đây.
Xem thêm các bài viết khác:
Rối loạn thần kinh thực vật là gì? Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị
Châm cứu chữa rối loạn thần kinh thực vật là gì? Có hiệu quả không?
Các bài thuốc chữa rối loạn thần kinh thực vật bằng đông y an toàn, hiệu quả
11 Địa chỉ khám chữa rối loạn thần kinh thực vật uy tín ở TP HCM và Hà Nội
Tai biến mạch máu não là gì?
Tai biến mạch máu não là một tình trạng đặc biệt trong phạm vi chứng “trúng phong” trong Y Học Cổ Truyền. Nguyên nhân chính của tai biến mạch máu não là do sự tắc nghẽn mạch máu bởi cục máu đông. Các triệu chứng của bệnh này xuất hiện đột ngột và phát triển nhanh, bao gồm chói mắt, ngã ngửa, một bên của cơ thể trở nên tê liệt, biểu hiện méo mặt, nói khó khăn, và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tình trạng bất tỉnh hoặc hôn mê.
Y Học Cổ Truyền thường chia trúng phong thành hai thể chính: Trúng phong kinh lạc và Trúng phong tạng phủ.
Trúng phong kinh lạc thường thấy trong các trường hợp nhồi máu não, co thắt mạch não, và xuất huyết não ở mức độ nhẹ. Các triệu chứng phổ biến bao gồm liệt mặt, tê liệt một nửa của cơ thể mà không kèm theo hôn mê, cảm giác mất ý thức, thấy hoa mắt, và cảm giác chói mắt hoặc chóng mặt.
Trúng phong tạng phủ thường xuất hiện trong trường hợp xuất huyết não, nhồi máu não ở ổ lớn, và thường kèm theo tình trạng hôn mê.
Ngoài ra, còn có hai dạng chứng khác có thể xuất hiện:
- Chứng bế thể liệt cứng: Thường do dương khí thịnh, bệnh này ảnh hưởng đến tâm và can, khiến hai tay của bệnh nhân co quắp, cứng chắc, và hàm răng nghiến chặt. Người bệnh thường có các biểu hiện khác như mắt đỏ, thở hổn hển, cơ thể nóng, lưỡi màu vàng, và lưỡi có nhiều vảy màu vàng dày. Mọi cơ hiệu của bệnh nhân thường đầy năng lượng và mạch họat sác.
- Chứng thoát thể liệt mềm: Bệnh nhân thường trở nên mất ý thức, miệng mở rộng, và cơ chân tay thả lỏng, thường có hiện tượng ra mồ hôi nhiều, đái dầm dề, da mặt mất sắc, lưỡi nhạt màu, cơ chân tay lạnh, và mạch tê sác.
Châm cứu sau tai biến mạch máu não là gì?
Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ, là tình trạng nơi não bị tổn thương nghiêm trọng do sự tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu cung cấp oxy và máu cho não. Khi không có sự cung cấp oxy đủ cho não, các tế bào não sẽ bị tổn thương và chết một cách nhanh chóng, gây ra các vấn đề nghiêm trọng như mất ý thức, liệt một phần cơ thể hoặc toàn thân, và rối loạn ngôn ngữ.
Trong góc nhìn của Y học cổ truyền, tai biến mạch máu não được xem là một dạng của chứng “trúng phong,” dẫn đến tình trạng đột ngột mất khả năng vận động, bất tỉnh, khó nói, và biểu hiện méo mồm. Có hai dạng chính của tai biến mạch máu não trong Y học cổ truyền, đó là trúng phong kinh lạc và trúng phong tạng phủ, mỗi loại có thể gây ra các biểu hiện và di chứng khác nhau.
Để điều trị và hỗ trợ bệnh nhân phục hồi sau tai biến mạch máu não, Y học cổ truyền sử dụng các phương pháp vật lý trị liệu, trong đó phương pháp châm cứu là một phương pháp nổi bật. Châm cứu liên quan đến việc sử dụng kim châm đặc biệt để kích thích các huyệt đạo bị tổn thương, nhằm mục đích đảm bảo thông kinh mạch và giúp tái thiết các hệ thống mạch máu.
Từ quan điểm y học hiện đại, châm cứu được xem như một phương pháp kích thích các huyệt đạo bị tê liệt sau tai biến, gây ra các phản ứng kích thích trong hệ thần kinh và não bộ, nơi quản lý các hoạt động của cơ thể.
Người bị tai biến mạch máu não có nên châm cứu không?
Bệnh nhân hiện đang trải qua các dấu hiệu và di chứng của tai biến mạch máu não, nhưng không ở trong tình trạng hôn mê. Sinh hiệu như mạch, huyết áp và nhịp thở đều ổn định, cho phép tiến hành liệu pháp châm cứu.
Sử dụng châm cứu một cách đúng đắn có thể đem lại lợi ích quan trọng trong việc phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não. Đặc biệt, hiệu quả của liệu pháp này rất đáng chú ý trong giai đoạn cấp tính và đầu tiên của tai biến, và việc bắt đầu điều trị ngay từ đầu rất quan trọng. Sự can thiệp sớm hứa hẹn sẽ mang lại hiệu suất và an toàn cao hơn trong quá trình phục hồi của bệnh nhân sau tai biến mạch máu não.
Tuy nhiên, cần tuân theo một số hạn chế và chống chỉ định sau:
- Không nên thực hiện châm cứu đối với bệnh nhân đang ở trong tình trạng hôn mê hoặc có các dấu hiệu không ổn định về mạch, huyết áp và nhịp thở.
- Tránh châm cứu vào các vùng huyệt bị viêm nhiễm hoặc có lở loét ngoài da, để tránh nguy cơ gây nhiễm trùng thêm.
- Nếu bệnh nhân đang mắc phải một bệnh lý nặng và cần cấp cứu, ưu tiên phải được đặt vào việc điều trị bệnh chính. Việc thực hiện châm cứu có thể hoãn lại cho đến khi tình trạng bệnh chính được ổn định.
Các huyệt châm cứu chữa tai biến mạch máu não
Trong Y Học Cổ Truyền, phương pháp điều trị tai biến mạch máu não thường sử dụng châm cứu. Điều trị này thường kết hợp giữa việc kích thích các huyệt tại chỗ và các huyệt ở xa theo các đường tuần hành kinh mạch. Cường độ và phương pháp kích thích sẽ thay đổi tùy thuộc vào tình trạng bệnh của người bệnh và giai đoạn diễn biến của bệnh.
Các phương pháp châm cứu trong việc điều trị tai biến mạch máu não thường sử dụng các huyệt sau:
- Ở tay, bao gồm: Bát tà, Kiên ngung, Tý nhu, Kiên tỉnh, Hợp cốc, Khúc trì, Nội quan,…
- Ở chân, bao gồm: Hoàn khiêu, Phong thị, Dương lăng tuyền, Âm lăng tuyền, Túc tam lý, Huyết hải, Phong long, Giải khê, Tam âm giao, Thái xung, Hành gian, Bát phong,…
- Ở vùng đầu và cổ, bao gồm: Giáp xa, Bách hội, Hạ quan, Địa thương, Thượng liêm tuyền, Thiên đột,…
Các hình thức châm cứu khác chữa tai biến mạch máu não
Điện châm
Trong phương pháp điều trị này, bệnh nhân được đặt ở tư thế nằm nghiêng về một bên hoặc nằm ngửa. Quá trình điện châm được thực hiện một lần mỗi ngày, và thời gian mà kim điện châm được giữ trong cơ thể dao động từ 25 đến 30 phút. Một liệu trình điều trị bao gồm từ 30 đến 45 lần châm, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. Sau mỗi liệu trình, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng bệnh và đưa ra khuyến nghị về việc tiếp tục liệu trình.
Thủy châm
Thủy châm thường sử dụng một số huyệt như Giáp tích tương ứng với vị trí liệt, Kiên ngung, Thủ tam lý, Phong thị, Túc tam lý, Thừa sơn, Dương lăng tuyền, và Giải khê. Để thực hiện thủy châm vào các huyệt này, sử dụng các loại vitamin như B1, B6, B12 ở liều cao, cùng với các loại thuốc tăng cường tuần hoàn não và cung cấp dinh dưỡng cho hệ thống thần kinh (như cerebrolysin, citicoline, gliatilin…), nhằm hỗ trợ trong quá trình điều trị.
Tác dụng của phương pháp châm cứu sau tai biến mạch máu não
Châm cứu, thông qua việc sử dụng kim châm tác động trực tiếp vào các huyệt vị, đã được chứng minh có khả năng cải thiện lưu thông khí huyết và có hiệu quả trong việc khắc phục các di chứng sau tai biến mạch máu não thông qua năm cơ chế sau đây:
- Thúc đẩy tăng sinh tế bào trong hệ thần kinh trung ương sau tai biến: Châm cứu hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào thần kinh và khuyến khích tăng sinh tế bào ở các vùng não bị thiếu máu cục bộ sau tai biến.
- Điều hoà tưới máu cho vùng não tổn thương: Châm cứu giúp cải thiện việc cung cấp máu và dưỡng chất đến các vùng não bị tổn thương.
- Ngăn chặn các yếu tố gây chết tế bào: Châm cứu có khả năng can thiệp và ngăn chặn các yếu tố gây tổn hại tế bào theo các chương trình biểu đồ.
- Điều hoà các hoá chất thần kinh: Châm cứu có khả năng điều chỉnh các hoá chất thần kinh như hoá chất dẫn truyền thần kinh, oxy hoá, chất chống viêm, và yếu tố nuôi dưỡng thần kinh.
- Cải thiện trí nhớ thông qua tăng cường hoạt động của các synap thần kinh tại vùng hải mã.
Nhiều nghiên cứu khoa học trên khắp thế giới, bao gồm Việt Nam, đã báo cáo về những lợi ích tích cực của châm cứu trong việc phục hồi các tác động của tai biến mạch máu não. Theo những nghiên cứu này, châm cứu có khả năng giúp bệnh nhân phục hồi từ tình trạng yếu liệt nhanh hơn và rút ngắn thời gian hồi phục. Thêm vào đó, có một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc kết hợp châm cứu với tập vận động tự chủ có thể tăng cường hiệu quả trong quá trình phục hồi.
Châm cứu đã được khuyến nghị và đề xuất trong các hướng dẫn điều trị của các tổ chức uy tín cả trong và ngoài nước.
Các phương pháp kết hợp châm cứu chữa tai biến mạch máu não
Để đạt được hiệu quả tối đa trong quá trình phục hồi sau tai biến, phương pháp kết hợp nhiều phương tiện cùng châm cứu là cần thiết. Kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại giúp cải thiện các khả năng như nhận thức, vận động, cảm giác, ngôn ngữ và nhiều khía cạnh khác. Trong quá trình điều trị này, sự kiên trì và sự phối hợp giữa bệnh nhân và người thân cũng rất quan trọng.
Ngoài châm cứu, có một số phương pháp điều trị không sử dụng thuốc kết hợp để hỗ trợ quá trình phục hồi, bao gồm:
- Vật lý trị liệu: Các phương tiện và bài tập vật lý trị liệu được tùy chỉnh dựa trên giai đoạn hồi phục của bệnh nhân để hỗ trợ việc phục hồi chức năng.
- Xoa bóp: Xoa bóp giúp tăng cường lưu thông khí huyết và giảm căng cơ sau tai biến, có thể được kết hợp với châm cứu để cải thiện hiệu quả điều trị.
Quy trình châm cứu chữa tai biến chữa mạch máu não
Việc phục hồi sau tai biến là một quy trình tinh vi và đòi hỏi sự cẩn thận từng bước, với khoảng thời gian tương đối dài. Trung tâm Thuốc dân tộc đã hiểu rõ độ phức tạp của các ca châm cứu trong điều trị tai biến, và họ đã thực hiện việc chuẩn hóa quy trình để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa cho bệnh nhân.
- Bước 1: Đầu tiên, bệnh nhân sẽ được kiểm tra một cách cận thận bởi một bác sĩ chuyên khoa có chuyên môn cao, để xác định tình trạng sau tai biến và đánh giá khả năng phục hồi. Đối với những trường hợp nặng và phức tạp, Trung tâm có thể tổ chức cuộc họp hội chẩn, kết hợp ý kiến từ nhiều chuyên gia y tế và cố vấn chuyên môn, nhằm đưa ra phương án điều trị tối ưu nhất cho bệnh nhân.
- Bước 2: Sau đó, bệnh nhân và người thân sẽ được tư vấn một cách chi tiết về phác đồ điều trị, lộ trình, và thời gian trị liệu.
- Bước 3: Tiến trình châm cứu sẽ diễn ra như sau:
- Kỹ thuật viên sẽ hỗ trợ bệnh nhân nằm ở tư thế đúng và chuẩn bị cho quá trình châm cứu.
- Để làm ấm và làm mềm các cơ ở vùng châm cứu, sẽ có các kỹ thuật xoa bóp.
- Vùng da dự kiến sẽ được châm cứu sẽ được sát trùng để đảm bảo vệ sinh.
- Châm cứu sẽ được thực hiện bằng cách châm vào các huyệt đạo đã được xác định trước đó, sử dụng kỹ thuật chính xác, áp dụng lực vận động qua kim châm cho đến khi đạt được đắc khí. Áp dụng điện châm hoặc thủy châm tùy theo huyệt đạo và phác đồ trị liệu cụ thể. Quá trình này được tiếp tục dưới sự theo dõi liên tục của bác sĩ.
- Sau khi hoàn thành quá trình châm cứu, bác sĩ sẽ rút dần kim châm ra khỏi cơ thể bệnh nhân.
- Bước 4: Bệnh nhân sau đó được yên nghỉ và theo dõi để ghi nhận các phản ứng sau quá trình châm cứu.
- Bước 5: Bác sĩ sẽ lên lịch tái khám và xác định thời gian cho buổi châm cứu tiếp theo.
Lưu ý khi châm cứu chữa tai biến mạch máu não
- Việc thực hiện châm cứu cần phải được thực hiện tại các đơn vị y tế uy tín, đảm bảo đúng thủ thuật bởi các bác sĩ và y sĩ có kinh nghiệm.
- Bệnh nhân cần tuân thủ đầy đủ lộ trình châm cứu và không nên ngừng giữa chừng trước khi đạt được kết quả mong muốn. Hiệu quả của châm cứu thường diễn ra từ từ và yêu cầu sự kiên nhẫn và tuân thủ của bệnh nhân theo liệu trình.
- Trong quá trình châm cứu, có thể xảy ra các hiện tượng như chói mắt, chóng mặt, mồ hôi, mệt mỏi, và khó chịu. Bệnh nhân cần thông báo ngay cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế để có biện pháp xử trí kịp thời. Để đảm bảo sức khỏe, bệnh nhân nên ăn trước khi tiến hành châm cứu.
Châm cứu sau tai biến mạch máu não là một trong những phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả đã được minh chứng qua nhiều nghiên cứu. Hy vọng qua bài viết vừa rồi, bạn đọc có thể hiểu rõ hơn về châm cứu trong việc điều trị đột quỵ mạch máu não.
