Thoái hóa khớp gối là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Thoái hóa khớp gối là gì?

Thoái hóa khớp gối, hay còn được gọi là sự thoái hóa loạn dưỡng của khớp gối, là quá trình khi khớp gối dần trở nên suy yếu và không hoạt động hiệu quả. Đầu tiên, sự thoái hóa bắt đầu ảnh hưởng đến bề mặt sụn khớp, sau đó lan tỏa đến bề mặt khớp, gây ra hình thành gai xương và cuối cùng dẫn đến biến dạng của khớp gối, được gọi là hư khớp.

Trong giai đoạn ban đầu, dịch trong bao khớp chưa gặp nhiều tác động và không bị tổn thương nhiều. Khi khớp gối bị tổn thương nghiêm trọng hơn, dịch trong khớp bị suy giảm và độ ma sát giữa các mặt khớp tăng lên. Điều này dẫn đến sự mòn mặt sụn khớp gối và làm hẹp khe khớp, ảnh hưởng đến khả năng vận động của khớp gối, gây ra đau đớn và khó khăn khi di chuyển.

Nguyên nhân dẫn đến thoái hóa khớp gối

Nguyên nhân phổ biến nhất của thoái hóa sụn khớp gối là tuổi tác. Khi người ta già đi, khả năng tự phục hồi của sụn giảm dần theo thời gian, dẫn đến hầu hết mọi người ở độ tuổi lớn đều gặp vấn đề thoái hóa khớp gối.

Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể gây thoái hóa khớp ở độ tuổi sớm hơn, bao gồm:

• Cân nặng: Sự thừa cân hoặc béo phì tạo ra tải trọng lớn đối với các khớp, đặc biệt là đầu gối. Nghiên cứu cho thấy mỗi 0,45kg tăng cân có thể làm tăng 1,35 – 1,8kg trọng lượng lên đầu gối.
• Di truyền: Đây là một trong những yếu tố gây thoái hóa khớp gối, tuy nhiên thường sẽ hiếm gặp.
• Giới tính: Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nguy cơ cao hơn nam giới khi bị thoái hóa khớp gối.
• Chấn thương vùng gối lặp đi lặp lại: Những người thường xuyên thực hiện các hoạt động tạo áp lực cho khớp thường có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối.
• Vận động viên và các môn thể thao: Các vận động viên tham gia vào các môn thể thao như bóng đá, quần vợt, và điền kinh, các môn đòi hỏi sự vận động chủ yếu từ khớp gối, có nguy cơ cao hơn bị suy yếu khớp gối. Nguy cơ này sẽ tăng lên nếu vận động viên gặp chấn thương trong quá trình tập luyện.
• Bệnh cơ xương khớp khác: Các bệnh nhân mắc viêm khớp dạng thấp, một loại viêm khớp phổ biến thứ hai, cũng có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp. Hay những người bị dư thừa sắt hoặc dư thừa hormone tăng trưởng cũng có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp.

Triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp

Giai đoạn 1: Triệu chứng mờ nhạt 

Trong giai đoạn đầu của thoái hóa khớp gối, sụn khớp bị ảnh hưởng nhẹ. Tại giai đoạn này, thường không có đau hoặc khó chịu đáng kể ở khớp gối do sụn khớp chưa bị mòn nhiều. Bệnh nhân ở giai đoạn 1 được khuyến nghị sử dụng bổ sung glucosamine hoặc chondroitin, cũng như thực hiện các bài tập đều đặn nhằm ngăn ngừa các triệu chứng và làm chậm tiến trình thoái hóa khớp.

Giai đoạn 2: Triệu chứng nhẹ

Trong giai đoạn này của thoái hóa khớp gối, người bệnh thường bắt đầu cảm thấy đau nhức, mặc dù lớp sụn vẫn chưa bị tổn thương nhiều. Dịch bôi trơn còn đủ để đảm bảo sự di chuyển bình thường của khớp.

Tuy nhiên, trong giai đoạn này, có thể xuất hiện những triệu chứng đặc trưng của thoái hóa khớp gối, bao gồm:

• Đau sau một ngày dài đi bộ hoặc chạy.
• Khớp cứng hơn sau khi không vận động trong vài giờ.
• Sự giảm nhạy cảm của khớp khi quỳ hoặc gập khớp.
• Ngoài ra, giai đoạn này cũng có thể hình thành các gai xương nhỏ trong khớp, gây ra cảm giác đau mỏi khi vận động nhiều do các gai xương chạm vào các mô trong khớp.

Giai đoạn 3: Triệu chứng rõ ràng 

Trong giai đoạn này, sụn khớp bị tổn thương một cách rõ rệt, nứt vỡ và bị mòn một cách nghiêm trọng, dẫn đến hẹp khe khớp. Những người bị thoái hóa khớp gối ở giai đoạn 3 thường gặp đau thường xuyên khi đi bộ, chạy, uốn cong và quỳ. Họ cũng có thể gặp tình trạng cứng khớp sau khi ngồi lâu hoặc khi thức dậy vào buổi sáng, và khớp có thể sưng sau một thời gian di chuyển.

Trong quá trình tiến triển của thoái hóa khớp gối, sụn khớp tiếp tục bị mòn và vỡ ra, và xương phát triển dày lên ở phần ngoại vi, tạo thành các cuống xương. Mô khớp cũng có thể trở nên viêm nhiễm và tạo ra chất lỏng hoạt định, gây sưng tấy, được gọi là viêm bao hoạt định.

Giai đoạn 4: Triệu chứng nghiêm trọng

Trong giai đoạn 4 của thoái hóa khớp gối, bệnh nhân gặp đau đớn và khó chịu khi di chuyển hoặc đi bộ. Ở giai đoạn này, không gian giữa các xương trong khớp bị thu hẹp một cách đáng kể, sụn khớp gần như bị phá hủy hoàn toàn và khớp trở nên cứng và hầu như không thể di chuyển.

Lượng chất lỏng hoạt dịch cũng giảm một cách đáng kể, không còn đủ để giảm ma sát. Bệnh nhân có nguy cơ phải tiến hành phẫu thuật cắt xương.

Đối tượng dễ mắc bệnh thoái hóa khớp gối

Dưới đây là một số nhóm đối tượng dễ mắc bệnh thoái hóa khớp như sau:

• Tuổi tác: Những người già, đặc biệt là người lớn tuổi, có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối.
• Công việc đòi hỏi sự chịu đựng nặng nhọc của chân và tay: Những người làm việc mà phải mang và vận động nhiều trọng lượng trên chân hoặc tay có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối.
• Béo phì: Những người bị béo phì đối mặt với mức độ tải trọng lớn đè lên khớp gối, dẫn đến nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối.
• Tiền sử chấn thương khớp: Những người đã từng gặp chấn thương ở khớp gối như đứt dây chằng, vỡ hay nứt lồi cầu dưới xương đùi cũng có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối.

Tổng hợp cách điều trị thoái hóa khớp gối hiệu quả

Mục tiêu chính của điều trị thoái hóa khớp gối là giảm đau và khôi phục khả năng vận động cho bệnh nhân. Quá trình điều trị bao gồm sự kết hợp của các phương pháp sau:

Thực hiện tập thể dục đều đặn

Tập thể dục thường xuyên là một biện pháp đơn giản và hiệu quả để duy trì cân nặng khỏe mạnh. Trong trường hợp thoái hóa khớp gối, việc tập thể dục có thể gặp khó khăn ban đầu. Tuy nhiên, thực hiện đều đặn các bài tập dành cho bệnh nhân thoái hóa khớp gối sẽ giúp giảm triệu chứng đau và làm chậm quá trình thoái hóa.

Bên cạnh đó, các bài tập yoga cũng được biết đến là một phương pháp vận động cường độ thấp, giúp cải thiện khả năng vận động và tư thế cho người bị thoái hóa khớp gối, đặc biệt là người cao tuổi. Bạn có thể bắt đầu quá trình luyện tập của mình bằng các bài tập yoga.

Kiểm soát cân nặng và giảm cân

Đối với những bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân sẽ giúp giảm áp lực đè lên khớp gối đáng kể. Điều này không chỉ giảm triệu chứng đau mà còn làm chậm quá trình thoái hóa.

Ngoài ra, duy trì cân nặng khỏe mạnh cũng giúp phòng ngừa các bệnh lý liên quan như tăng huyết áp và tiểu đường tuýp 2,…

Ăn theo chế độ dinh dưỡng

Trong quá trình chữa trị lâu dài, người bệnh cần chú trọng đến chế độ ăn uống hàng ngày. Mặc dù dinh dưỡng không thể đảo ngược quá trình thoái hóa, nhưng một chế độ dinh dưỡng khoa học với các thực phẩm có lợi cho bệnh nhân thoái hóa khớp gối, giàu chất chống oxy hóa như omega-3, vitamin C, beta-carotene… có thể mang lại những lợi ích sau:

• Kiểm soát cân nặng hiệu quả.
• Hỗ trợ sự chắc khỏe và linh hoạt của sụn.
• Giảm tình trạng viêm.

Điều trị bằng thuốc giảm đau

Thực hiện các liệu pháp thay thế

• Chườm lạnh và chườm nóng: Đây là hai phương pháp liệu pháp có khả năng làm giảm đau khớp gối do thoái hóa mà không gây tác dụng phụ đáng kể. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối ưu, bệnh nhân cần chườm lạnh trước cho khớp bị sưng và đau. Sau khi sưng giảm, người bệnh có thể chuyển sang chườm nóng để giảm tình trạng cứng khớp.
• Massage và xoa bóp: Phương pháp này thể được áp dụng để thư giãn cơ bắp và giảm đau trong trường hợp co thắt cơ xung quanh khớp, điều mà các bệnh nhân thoái hóa khớp thường gặp phải. Massage kích thích lưu thông máu đến khu vực này. Tuy nhiên, hiệu quả của massage trong việc điều trị thoái hóa khớp gối chỉ là tạm thời.

  • Châm cứu: Đây là phương pháp liệu pháp sử dụng kim hoặc que nhọn được tiệt trùng để kích thích các huyệt trên cơ thể, nhằm mục đích đả thông kinh mạch và tăng cường lưu thông khí huyết, có thể hỗ trợ trong việc điều trị thoái hóa khớp, bao gồm thoái hóa khớp gối.

    Cách phòng tránh thoái hóa khớp gối

    Các chuyên gia về Cơ xương khớp đã đề xuất một số biện pháp phòng ngừa thoái hóa khớp gối mà người bệnh nên tuân thủ, bao gồm:

    

    • Duy trì cân nặng lý tưởng và hợp lý (BMI < 23): Điều này giúp giảm áp lực đối với đầu gối và ngăn chặn sự mòn của sụn.
    • Kiểm soát lượng đường trong máu: Điều này quan trọng để hạn chế tình trạng viêm và các vấn đề liên quan đến sức khỏe.
    • Tập thể dục đều đặn với cường độ phù hợp: Tập luyện thường xuyên giúp tăng độ linh hoạt của khớp, tăng cường cơ bắp hỗ trợ cho đầu gối và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính.
    • Thực hiện các hoạt động cẩn thận, tránh chấn thương: Đảm bảo vận động và hoạt động hàng ngày một cách an toàn để tránh gây tổn thương cho khớp.
    • Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, đảm bảo giấc ngủ đủ và hạn chế căng thẳng: Điều này giúp giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe, bao gồm viêm khớp. Hạn chế uống rượu, hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích.
    • Thăm khám định kỳ: Thăm khám sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng để theo dõi và phát hiện sớm các bất thường.

    Làm gì để chăm sóc người mắc bệnh thoái hóa khớp gối?

    Một chế độ chăm sóc tốt sẽ giúp cải thiện triệu chứng đau và sưng vùng gối cho người bệnh thoái hóa khớp gối. Nếu bạn có người thân gặp phải vấn đề này, hãy chăm sóc người bệnh theo các cách sau:

    

    • Chườm đá: Áp dụng chườm đá lên vùng gối giúp giảm đau và giảm sưng.
    • Tạo điều kiện nghỉ ngơi cho người bệnh: Cho người bệnh nghỉ ngơi, đặc biệt sau khi tập thể dục hoặc đi bộ xa. Nếu cần, hỗ trợ họ trong việc di chuyển hoặc sử dụng các hỗ trợ như nạng hoặc khung tập đi.
    • Đảm bảo an toàn tránh nguy cơ té ngã: Người bệnh thoái hóa khớp có nguy cơ cao hơn trong việc té ngã. Lắp đặt thêm các thiết bị hỗ trợ như bệ ngồi bồn cầu, tay vịn dọc hành lang trong nhà và loại bỏ các vật cản trên lối đi để giảm thiểu nguy cơ này.
    • Kiểm soát cơn đau không dùng thuốc: Khi người bệnh trải qua cơn đau, hãy tạo sự chú ý và phân tâm bằng cách mở nhạc, xem TV hoặc đơn giản là trò chuyện với họ. Đôi khi, tác dụng của sự xao lạc tinh thần này có thể không kém so với việc sử dụng thuốc giảm đau, mà không gây hại cho sức khỏe của người bệnh.
    • Bổ sung thực phẩm giàu chất dinh dưỡng: Bổ sung dinh dưỡng cho sụn khớp gối bị thoái hóa, bao gồm trái cây, rau xanh và các loại cá béo.

    Vừa rồi là tất cả thông tin về bệnh thoái hóa khớp gối mà chúng tôi có thể tổng hợp để chia sẻ đến người đọc. Hy vọng những ai đang gặp phải tình trạng này sẽ mau chóng hồi phục và tìm được một phương pháp điều trị phù hợp với mình.