Bệnh lý
Bệnh quai bị có nguy hiểm không và những biến chứng của quai bị là gì là các thắc mắc được nhiều người quan tâm hiện nay. Quai bị có thể xảy ra ở mọi đối tượng, đặc biệt là trẻ em. Đừng bỏ qua bài viết sau để có thể nắm rõ các thông tin về bệnh lý này nhé!
Xem thêm:
Bệnh quai bị có lây không và bệnh thường lây qua đường nào?
Hình ảnh bệnh quai bị ở người lớn, trẻ em và các biến chứng nguy hiểm
Tổng hợp kinh nghiệm và mẹo chữa bệnh quai bị bằng phương pháp dân gian
Liệt dây thần kinh số 7 nguy hiểm thế nào? Có thể chữa khỏi không?
Bị méo miệng khám chữa ở đâu tại TP. HCM và Hà Nội?
Bệnh quai bị có nguy hiểm không?
Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus paramyxovirus gây ra. Bệnh quai bị, hay còn được biết đến là bệnh viêm tuyến mang tai dịch tễ hoặc viêm tuyến mang tai do virus quai bị, thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên. Triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh là sưng phồng hai má và đau tuyến mang tai (nằm dưới hai hàm, phía trước tai).
Theo thông tin từ Bộ Y tế – Cục Y tế dự phòng, bệnh quai bị có phổ biến trên toàn cầu. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh thường cao hơn ở các khu vực đông đúc dân cư, điều kiện sống thấp và vùng có khí hậu mát hoặc lạnh.
Ở Việt Nam, bệnh quai bị thường xảy ra dưới dạng các vụ dịch nhỏ hoặc vừa, hoặc cũng có thể là các trường hợp tản phát khắp cả nước, với tỷ lệ mắc hàng năm dao động từ 10 đến 40 trường hợp trên mỗi 100.000 dân. Tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với các tỉnh khác.
Tỷ lệ tử vong do quai bị rất thấp, không vượt quá 1 trường hợp trên mỗi 100.000 dân, thường xảy ra ở các trường hợp nặng, có biến chứng viêm não hoặc viêm nhiều tuyến.
Các biến chứng quai bị thường gặp
Bệnh quai bị thường có tính chất lành tính và các triệu chứng có thể giảm đi sau khoảng 10 ngày mà không gây ra nhiều biến chứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, bao gồm viêm nhiễm ở hệ thống sinh sản và một số cơ quan khác.
Viêm tinh hoàn ở nam giới
Khi bị mắc bệnh quai bị, người bệnh thường có triệu chứng bao gồm sưng to và đau tinh hoàn, cùng với mao tinh căng. Tình trạng này thường kéo dài trong khoảng 3-7 ngày.
Một số trường hợp tinh hoàn có thể teo dần, dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng và gây ra vô sinh. Vì vậy, không nên xem nhẹ việc điều trị khi mắc bệnh quai bị, để tránh tình trạng bệnh kéo dài và hậu quả không mong muốn.
Viêm buồng trứng ở phụ nữ
Khoảng 1/15 phụ nữ sau khi trải qua tuổi dậy thì có thể phát triển biến chứng viêm buồng trứng do bị quai bị. Bệnh này có thể gây ra các triệu chứng như sốt, đau ở hạ vị và mệt mỏi.
Tuy nhiên, thông thường các triệu chứng này sẽ giảm đi sau khi cơ thể khỏi bệnh quai bị và tỷ lệ biến chứng thấp, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của buồng trứng và không gây vô sinh. Tuy vậy, phụ nữ mang thai nếu mắc bệnh quai bị sẽ tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hoặc lưu thai.
Nhồi máu phổi
Nhồi máu phổi là một biến chứng của bệnh quai bị, thường xảy ra ở nam giới sau khi gặp phải viêm tinh hoàn hậu quai bị. Khi huyết khối từ tĩnh mạch tuyến tiền liệt nhập vào mạch máu phổi, nó có thể ngăn chặn dòng tuần hoàn bình thường trong một phần của phổi, gây tổn thương và hoại tử mô phổi.
Viêm màng não
Viêm màng não là một biến chứng phổ biến trong 10-35% trường hợp sau khi mắc bệnh quai bị, đặc biệt thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Triệu chứng của biến chứng này có thể xuất hiện độc lập hoặc sau khoảng thời gian từ 3-10 ngày sau khi có viêm tuyến mang tai.
Các dấu hiệu của viêm màng não hậu quai bị bao gồm sốt cao, đau đầu, buồn nôn, co giật, cứng cổ, dấu Kernig và rối loạn ý thức. Nếu viêm màng não xảy ra sau khi mắc viêm tuyến mang tai, nó có thể được liên kết với nguyên nhân do virus quai bị gây ra.
Viêm tụy
Biến chứng viêm tụy trong trường hợp quai bị chiếm tỷ lệ 3-7% ở người lớn, và phần lớn là dạng ẩn, chỉ thể hiện qua biến đổi sinh hoá trong xét nghiệm. Viêm tụy thường xảy ra từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 10 sau khi triệu chứng viêm tuyến mang tai đã giảm đi.
Viêm tụy gây đau thượng vị cấp, đau dữ dội, buồn nôn, bụng đầy, tiêu chảy và mất sự thèm ăn. Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân cần được nhập viện để theo dõi và điều trị.
Viêm não
Viêm não là một biến chứng hiếm khi xảy ra trong trường hợp mắc quai bị, thường ít phổ biến hơn viêm màng não. Tình trạng này có thể xảy ra độc lập hoặc đồng thời với viêm tuyến mang tai sau 2-3 tuần.
Bệnh có các triệu chứng tương tự như các loại viêm não do virus khác, bao gồm sốt cao, đau đầu, co giật, rối loạn hành vi, gia tăng cơ lực, tình trạng cấm khẩu và có thể gây liệt khu trú. Các tổn thương thần kinh liên quan đến ý thức và vận động do virus quai bị gây ra thường tự phục hồi cuối cùng, và rất hiếm khi để lại di chứng vĩnh viễn.
Các biến chứng hiếm gặp khác
Ngoài các biến chứng liên quan đến não và hệ thống sinh sản, quai bị cũng có thể gây ra các biến chứng khác, gây tổn thương cho hệ thần kinh não như điếc, mù. Khoảng 1 trong 25 người mắc quai bị có thể mất thính lực tạm thời, các nguyên nhân có thể bao gồm viêm tủy sống cắt ngang và viêm đa rễ thần kinh.
Cách phòng ngừa biến chứng nguy hiểm của quai bị
- Đảm bảo vệ sinh cá nhân sạch sẽ bằng cách súc họng thường xuyên bằng nước muối hoặc dung dịch kháng khuẩn lành tính.
- Giữ môi trường sống luôn sạch sẽ và thông thoáng bằng cách vệ sinh đồ chơi và vật dụng cá nhân thường xuyên.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh và sau khi tiếp xúc, rửa tay kỹ bằng xà phòng, đồng thời tránh đưa tay lên mắt, mũi và miệng.
- Đeo khẩu trang khi tiếp xúc ở nơi đông người hoặc trong các khu vực có nguy cơ lây bệnh cao như bệnh viện.
- Tiêm vắc xin phòng sởi-quai bị-rubella hoặc vắc xin quai bị là biện pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh. Vắc xin quai bị hiện đang được sử dụng tại nước ta là vắc xin sống giảm động lực, đảm bảo an toàn và có hiệu quả trong việc phòng bệnh cao.
- Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều cơ quan y khoa ở các nước phát triển, vắc xin phòng quai bị nên được đưa vào chương trình tiêm chủng để đạt hiệu quả cao trong việc phòng chống bệnh, giảm tỷ lệ mắc quai bị và giảm thiểu biến chứng của bệnh.
- Hiện nay, vắc xin quai bị thường được kết hợp với vắc xin phòng sởi và rubella trong một chế phẩm 3 trong 1, từ đó tăng hiệu quả phòng nhiều bệnh và giảm số lượng mũi tiêm cần thiết. Vắc xin này không chỉ dành cho trẻ em, mà cả người lớn cũng nên sử dụng, đặc biệt là phụ nữ đang có kế hoạch sinh con.
Một số lưu ý dành cho người mắc quai bị
- Sau khi được khám bởi bác sĩ và có chỉ định điều trị, bạn không cần quá lo lắng nếu mắc quai bị. Hãy tuân thủ việc sử dụng thuốc và tự cách ly tại nhà. Đồng thời, lưu ý những điều sau để phục hồi nhanh chóng và giảm nguy cơ biến chứng cũng như tránh lây lan cho người khác.
- Người mắc quai bị cần được cách ly trong khoảng 2 tuần kể từ khi phát hiện bệnh.
- Hãy có chế độ nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng. Đặc biệt, khi có biểu hiện viêm tinh hoàn, hạn chế vận động mạnh, tránh chạy nhảy để không làm tình trạng bệnh trở nên nặng thêm.
- Đảm bảo vệ sinh răng miệng sạch sẽ và súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc các dung dịch súc miệng lành tính để ngăn ngừa khô miệng và tạo môi trường không thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
- Chườm nhẹ nhàng bằng nước đá có thể giảm sưng vùng tuyến nước bọt ở mang tai.
- Uống đủ nước để tránh mất nước do sốt.
- Ưu tiên ăn các món ăn mềm, dễ nhai và nuốt như cháo, súp…
- Tránh thực phẩm và đồ uống có tính axit như chanh, vì chúng có thể làm tăng tình trạng viêm tuyến nước bọt và làm đau hơn cho người mắc bệnh.
- Khi tiếp xúc với người khác, hãy đeo khẩu trang để phòng ngừa việc lây bệnh cho người khác.
Bệnh quai bị có nguy hiểm không và câu trả lời là một căn bệnh tiềm ẩn với nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Do đó, trong trường hợp có nghi ngờ hoặc phát hiện mình bị nhiễm virus quai bị, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm và điều trị kịp thời.
