Bệnh lý
Phần hạt của cây Trắc Bá chính là vị thuốc Bá tử nhân, có rất nhiều tác dụng trong điều trị các bệnh lý, đặc biệt là an thần, nhuận tràng. Để biết thêm thông tin về công dụng, liều dùng, đặc điểm và cách sử dụng của vị thuốc này, bạn đọc đừng nên bỏ qua bài viết chia sẻ sau đây.
Xem thêm:
Tổng quan sơ lược thông tin về vị thuốc Bá Tử Nhân
Bá Tử Nhân là gì?
Cây trắc bá (Tên khoa học: Platycladus orientalis (L.) Franco – Cupressaceae) là một loại cây phổ biến, thường được trồng ở nhiều khu vực công cộng và ven đường để trang trí cảnh quan.
Lá của cây trắc bá có tác dụng cầm máu và làm mát máu. Còn phần hạt của cây trắc bách diệp, còn gọi là vị thuốc Bá Tử Nhân, được sử dụng rộng rãi trong nhiều bài thuốc đông y hiện nay.
Mô tả đặc điểm
Cây trắc bá là loại thực vật hạt trần, có thể phát triển tối đa lên đến 6-8m. Cây có dạng tháp với nhiều nhánh xếp theo những mặt phẳng thẳng đứng, dọc thân cây mọc nhiều nhánh con chứa lá. Nón quả của cây trắc bá hình trứng, có 6-8 vảy dày xếp đối nhau.
Bá tử nhân được sử dụng trong nhiều bài thuốc đông y, là hạt của cây trắc bá. Hạt có hình dạng trứng hoặc bầu dục hẹp, với đường kính từ 1,5-3mm và dài khoảng 4-7mm. Vỏ hạt cứng nhẵn, màu trắng hoặc vàng nhạt, được phủ bởi một lớp vỏ lụa dạng màng. Hạt có chất mềm, chứa nhiều dưỡng chất dầu, vị ngọt và có mùi thơm nhẹ.
Phân bố
Trắc bá là một loài cây có nguồn gốc từ vùng Đông Bắc Trung Quốc, Triều Tiên, Myanmar. Tuy nhiên, ở Việt Nam, cây được trồng rộng rãi trên khắp các vùng miền với mục đích trang trí cảnh quan và sử dụng trong các bài thuốc Đông y để chữa bệnh.
Công dụng và liều dùng
Công dụng
Theo y học cổ truyền, vị thuốc này có vị ngọt, tính bình và quy vào hai kinh Tâm, Tỳ. Với nhiều chất nhờn béo, thuốc có tác dụng bổ dưỡng tâm huyết và có thể giúp chữa mất ngủ, xuất huyết tử cung, nôi ra máu, hồi hộp kinh sợ do tim bị thiếu máu.
Ngoài ra, vị thuốc này cũng có thể được sử dụng để điều trị táo bón ở những người cao tuổi hoặc bị bệnh lâu ngày dẫn đến đại tràng khô. Điều này là do tính nhuận tràng của vị thuốc.
Đặc biệt, theo nghiên cứu y học hiện đại, Bá Tử Nhân được cho là có khả năng kích thích quá trình đông máu, ức chế hoạt động của một số loại virus, tăng cường khả năng gây mê,… đồng thời giúp giảm ho hiệu quả.
Liều dùng
- Liều lượng khuyến cáo dùng Bá tử nhân là 4-12g/ngày.
- Lưu ý: Không nên sử dụng Bá tử nhân cho những người thường xuyên bị phân lỏng hoặc có triệu chứng đàm để tránh tình trạng bệnh trầm trọng hơn.
Một số bài thuốc Đông y có sử dụng Bá Tử Nhân
Bài thuốc dưỡng tâm, an thần
- Chuẩn bị: 16g bá tử nhân, 16g toan táo nhân, 8g ngũ vị tử, 8g viễn chí.
- Cách thực hiện: Sắc với 1 thăng nước, lấy 1/3 thăng chia làm nhiều lần uống trong ngày, mỗi ngày chỉ dùng 1 thang.
Bài thuốc điều trị tình trạng khóc đêm và đầy bụng ở trẻ em
- Chuẩn bị: 3 – 30g bá tử nhân
- Cách thực hiện: Tiến hành nghiền nát thành bột mịn. Sau đó, trộn bột với nước cơm và cho trẻ uống trực tiếp. Liều lượng thuốc cần dùng sẽ phụ thuộc vào độ tuổi và triệu chứng bệnh của trẻ.
Bài thuốc chữa chứng âm hư, đổ nhiều mồ hôi
- Chuẩn bị: 16g bá tử nhân, 16g cù mạch, 8g ngũ vị tử, 12g mẫu lệ, 12g bán hạ khúc, 12g bạch truật, 12g rễ ma hoàng, 12g đẳng sâm.
- Cách thực hiện: Tất cả các vị thuốc trên được tán thành bột mịn, sau đó trộn đều với cùi thịt đại táp để làm thành viên hoàn hoặc sắc uống.
Bài thuốc trị hồi hộp mất ngủ và huyết không dưỡng tâm
- Chuẩn bị:16g bá tử nhân, 8g viễn chí và 16g toan táo nhân.
- Cách thực hiện: Sắc các vị thuốc trên để lấy nước uống thay trà. Liều lượng mỗi ngày chỉ cần dùng đúng 1 thang thuốc.
Bài thuốc hỗ trợ tiêu hóa, lợi tiểu và giảm đau
- Chuẩn bị: Bá tử nhân 9g, Đại hoàng 9g, Thận nhục 9g, Đại táo 6g,Cam thảo 3g
- Cách thực hiện: Rửa sạch các loại thảo dược, cho vào nồi cùng với 1,5 lít nước. Đun sôi trên lửa nhỏ trong khoảng 30 phút, sau đó tắt lửa. Chờ bài thuốc nguội, sau đó lọc bỏ các thảo dược và giữ lại nước uống. Bài thuốc có thể được chia thành 2 lần uống trong ngày, mỗi lần uống 1/2 đến 1 ly nước thuốc.
Bài thuốc trị mất ngủ, suy giảm trí nhớ, tâm huyết bất túc
- Chuẩn bị: 20g bá tử nhân, 12g đương quy, 12g câu kỷ, 12g mạch đông, 20g thục địa, 12g huyền sâm, 12g phục thần, 4g xương bồ, 4g cam thảo.
- Cách thực hiện: Cho tất cả các vị thuốc trên vào ấm và sắc lấy nước uống thay trà trong ngày. Liều lượng đúng là 1 thang mỗi ngày.
Bài thuốc chữa đờm hư, giúp giảm sợ hãi và cải thiện giấc ngủ
- Chuẩn bị: 12g bá tử nhân, 12g nhân sâm, 10g phục thần, 12g sơn thù, 20g thục địa, 10g chỉ xác, 12g kỷ tử, 10g cúc hoa, 6g nhục quế, 4g ngũ vị.
- Cách thực hiện: Đun sôi các vị thuốc trên với 1 lít nước trong khoảng 20 phút, sau đó lọc bỏ thảo dược và dùng nước thuốc uống thay trà trong ngày. Dùng mỗi ngày đúng 1 thang.
Bài thuốc nhuận tràng, thông đại tiện
- Chuẩn bị: bá tử nhân 12g, tùng tử nhân (nhân hạt quả thông) 12g, hỏa ma nhân 12g.
- Cách thực hiện bài thuốc bao gồm nghiền các thành phần thành bột mịn, luyện với mật làm hoàn hoặc sắc uống.
Lưu ý:
- Tất cả các bài thuốc trên phải được chị định và bốc thuốc bởi thầy thuốc và những người có chuyên môn trong nghề. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc và sử dụng nếu không có sự tư vấn của bác sĩ có chuyên môn.
- Nên mua thuốc tại các cơ sở y tế uy tín, có giấy phép kinh doanh hợp pháp để tránh trường hợp mua thuốc nhái, lậu không đảm bảo sức khỏe.
Lưu ý khi sử dụng bài thuốc có Bá Tử Nhân
Việc sử dụng bài thuốc có chứa vị thuốc Bá Tử Nhân, người bệnh cần được thực hiện đúng cách để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh tác dụng phụ không mong muốn.
Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng bài thuốc có vị thuốc Bá Tử Nhân:
- Không sử dụng quá liều: Sử dụng quá liều vị thuốc Bá Tử Nhân có thể gây ra các tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, chóng mặt, đau đầu và đau bụng. Nên tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng được chỉ định bởi bác sĩ hoặc dược sĩ.
- Tránh sử dụng khi mang thai hoặc cho con bú: Hiện chưa có nghiên cứu đầy đủ về tác dụng của vị thuốc Bá Tử Nhân đối với thai nhi và trẻ sơ sinh. Do đó, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú nên tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ trước khi sử dụng.
- Cảnh giác với các tác dụng phụ: Việc sử dụng vị thuốc Bá Tử Nhân có thể gây ra một số tác dụng phụ như dị ứng, phát ban và kích ứng da. Nếu bạn có bất kỳ tác dụng phụ nào, hãy ngừng sử dụng và tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ ngay lập tức.
- Tìm kiếm ý kiến từ chuyên gia y tế: Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc khác hoặc mắc các bệnh lý khác, hãy tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng vị thuốc Bá Tử Nhân để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
- Sử dụng thuốc đúng cách: Nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên nhãn thuốc trước khi sử dụng vị thuốc Bá Tử Nhân. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ hoặc dược sĩ.
Bài viết trên cũng đã chia sẻ tất cả thông tin cơ bản về vị thuốc Bá Tử Nhân cũng như một số bài thuốc hay. Để phát huy tối đa tác dụng, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ tư vấn và chỉ định sử dụng thuốc nhé.
