Bàn Long Sâm

BS. Nguyễn Thùy Ngoan

Tư vấn chuyên môn - Tham vấn y khoa

Bác sĩ chuyên khoa: Nguyễn Thùy Ngoan

Bàn long sâm, hay còn được biết đến với tên gọi Sâm cuốn chiếu, có tính bình và vị ngọt. Loại thảo dược này thường được sử dụng để điều trị ho, thổ huyết và cải thiện tình trạng cơ thể suy nhược, mệt mỏi. Để hiểu thêm thông tin về vị thuốc này, bạn đọc đừng bỏ qua bài viết chia sẻ dưới đây nhé!

Tổng quan sơ lược thông tin về vị thuốc Bàn Long Sâm 

Mô tả đặc điểm

ban long sam

  • Bàn Long Sâm là vị thảo dược thân cỏ, sống lâu năm, có độ cao tầm khoảng 20-30cm, thân mảnh.
  • Rễ cây mập, hình trụ và mọc thành chùm.
  • Lá mọc so le, hình mác, dài khoảng từ 4-10cm, rộng 6-8mm, đầu thuôn nhọn, hai mặt nhẵn, gân song song rõ ràng, lá ở phía trên thường nhỏ hơn.
  • Cụm hoa có màu trắng, hồng hoặc đỏ, tụ họp thành bông xoắn ốc dài từ 5-10cm đến khi đến 20cm. Lá liền với cánh hoa, dài 1 hàng thành mũ đứng có 3 thùy.
  • Quả có lông mịn.

Phân bố, thu hái và bộ phận sử dụng

Bàn Long Sâm có kích thước nhỏ nhất trong họ Orchidaceae và phân bố rộng rãi từ vùng núi cao 1.500m đến đồng bằng và các vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới, ôn đới thuộc Ấn độ, Trung Quốc, Indonesia, Philippines, Lào và các đảo khác ở Thái Bình Dương.

Ở Việt Nam, loài cây này thường gặp nhiều ở các tỉnh phía bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Cạn và ở phía Nam, thì được phân bố ở Lâm Đồng, Kon Tum và một vài nơi khác.

Thu hái vào mùa thu, sử dụng cả cây, chủ yếu là rễ.

Thành phần hóa học

Gần đây, người ta đã phân lập được từ phần trên mặt đất của vị thuốc này là 6 hợp chất thuộc nhóm dihydrophenanthren và đặt tên là sinensol A – F.

Tác dụng và liều dùng 

Bàn long sâm có vị ngọt, nhạt và tính bình, được sử dụng trong y học truyền thống với tác dụng như:

  • Dưỡng âm, thanh nhiệt, nhuận phế, giải độc
  • Bồi bổ cơ thể sau khi ốm
  • Chống suy nhược cơ thể
  • Hỗ trợ điều trị nhiều bệnh như âm hư gây nóng trong, đau đầu, ho, thắt lưng tê mỏi, nước tiểu được, lở loét, mụn nhọt ngoài da, âm huyết hư tổn, táo bón, nước tiểu đục, phụ nữ nhiều khí hư, nam giới di tinh và xuất tinh sớm.
  • Được sử dụng trong điều trị bệnh thận, chán ăn, miệng chải nước dãi, khó khăn trong việc nói hoặc khó thở trong dân gian Trung Quốc.

Tuy vẫn chưa có nghiên cứu cụ thể về tác dụng của loại thảo dược này theo y học hiện đại, nhưng nó được coi là một vị thuốc bổ có thể thay thế cho Sa sâm ở một số địa phương.

Cách dùng và liều dùng

  • Cách dùng: Bàn Long Sâm có thể được sử dụng để uống như nước sắc hoặc nghiền nát để đắp ngoài. Dược liệu này có thể được sử dụng tươi hoặc khô và có thể kết hợp với các loại thuốc khác.
  • Liều dùng: Liều lượng khuyến nghị là 15-30g tươi hoặc 10-15g khô, tuy nhiên, liều lượng cụ thể sẽ phụ thuộc vào đơn thuốc và chỉ định của bác sĩ.

Một số bài thuốc có vị thuốc Bàn Long Sâm

bai thuoc ban long sam

Chữa tiểu đường: Sắc nước từ Bàn long sâm, Ngân hạnh mỗi thứ 30g và tụy tạng lợn 1 cái. Nấu canh ăn, tuần ăn 2 lần.

Chữa suy nhược sau khi ốm dậy: Nấu chín 30g Bàn long sâm, 15g Hồng đậu can, 250g thịt lợn nạc hoặc 1 con gà để lấy nước uống. Cứ khoảng 3 ngày sử dụng 1 thang thuốc.

Chữa táo bón người cao tuổi: Bàn long sâm 9-15g, cá diếc tươi 60g. Chia 2 lần ăn trong ngày. Tuần ăn 2 lần, mỗi liệu trình 10 ngày.

Chữa ho do âm huyết hư tổn: Rễ củ Bàn long sâm 9-15g, mạch môn đông 8g, sắc nước uống 2 lần trong ngày. Dùng liền 5 ngày một liệu trình.

Chữa trị chứng hư nhiệt khái thấu: Cách chữa trị chứng này bằng cách sử dụng Sâm cuốn chiếu 9-15g và Mạch môn đông 8g, rồi sắc lấy nước uống trong ngày.

Chữa bệnh ở phụ nữ ra nhiều khí hư: Sử dụng Bàn Long Sâm 30g, lòng Lợn 100g. Sau đó mang đi hầm chín tất cả nguyên liệu, chia thành 2 lần dùng ăn trong ngày.

Chữa ho: Để sử dụng Sâm cuốn chiếu khô, Mạch môn khô và Cây lẻ bạn, bạn có thể sắc tất cả nguyên liệu thành thuốc và uống trong ngày khi còn ấm. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên uống một thang mỗi ngày liên tục trong một tuần.

Cần lưu ý những gì khi sử dụng Bàn Long Sâm?

  • Bàn Long Sâm là một loại thuốc quý hiếm, tuy nhiên vẫn còn ít người biết đến.
  • Các bài thuốc mới chỉ dựa trên kinh nghiệm dân gian, do chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng. Vì vậy, để sử dụng loại thuốc này, cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ, không tự ý dùng để tránh gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn.
  • Bệnh nhân có tình trạng thấp nhiệt ứ trệ tuyệt đối không được dùng Bàn Long Sâm

Bài viết trên cũng đã cung cấp thêm thông tin tổng quan về cây Bàn long sâm, với tác dụng chính theo Đông y là bổ khí lương huyết và hiệu quả trong điều trị suy nhược cơ thể. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, đề nghị quý độc giả tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn để xác định liều lượng phù hợp cũng như đảm bảo đạt hiệu quả tốt nhất.